ABD ile Çin arasında artan ticaret gerilimini yatıştırmak amacıyla yeni bir müzakere turu düzenleniyor. Karşılıklı tarifelerin yükselmesiyle gerilen ilişkilerde, taraflar 9 Haziran’da İngiltere’nin başkenti Londra’da bir araya gelecek.
ABD Başkanı Donald Trump’ın, Hazine Bakanı Scott Bessent, Ticaret Bakanı Howard Lutnick ve ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer’in Çinli yetkililerle ticaret anlaşmasına dair görüşmeler yapacağını açıklaması sonrasında, Çin cephesinden de bu buluşmanın doğrulandığı bildirildi. Çin Dışişleri Bakanlığı’nın açıklamasına göre, Ekonomik İlişkilerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng 8-13 Haziran tarihlerinde İngiltere’de bulunacak ve burada Çin-ABD ekonomi ve ticaret danışma mekanizmasının ilk toplantısı gerçekleşecek.
Çin, Nadir Toprak Elementleri İhracatında Bazı Lisansları Onayladı
Diğer yandan, Çin Ticaret Bakanlığı, nadir toprak elementlerinin hem askeri hem de sivil alanlarda kritik öneme sahip olduğunu belirtti. Bakanlık açıklamasında, “Çin, ulusal güvenlik ve çıkarlarını korumanın yanı sıra uluslararası yayılmanın önüne geçmek amacıyla bu ürünlere ihracat kontrolü uygulamaktadır” ifadelerine yer verildi.
Robotik ve elektrikli araç gibi sektörlerde nadir toprak elementlerine talebin arttığına dikkat çekilen açıklamada, Çin’in küresel sorumluluğunun bilincinde olduğu ve farklı ülkelerin makul ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak ihracat lisanslarını yeniden değerlendirdiği aktarıldı. Bazı lisansların onaylandığı, diğer başvuruların ise koşullara göre değerlendirilmeye devam edeceği ifade edildi. Ayrıca, Çin’in ihracat kontrollerine dair diğer ülkelerle diyaloğunu güçlendirmeye devam edeceği vurgulandı.
Küresel Pazarın Büyük Kısmını Çin Karşılıyor
Bu açıklama, ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in 5 Haziran’daki telefon görüşmesinin hemen ardından geldi. Washington yönetimi, Pekin’in ticaret görüşmelerinde uzlaşı sağlanmasına rağmen nadir toprak elementlerinin ihracat kısıtlamalarını kaldırmamasını eleştiriyordu.
Çin ise ABD’nin teknoloji alanında, özellikle çip sektöründe uyguladığı kısıtlamalara karşılık olarak, dünya piyasasının önemli bir bölümünü oluşturan nadir toprak elementlerine yönelik kontroller getirmişti. Biden yönetiminin Aralık 2024’te başlattığı ihracat kısıtlamalarına karşı Çin, galyum, germanyum ve antimuan gibi maddelerin ihracatını sınırlamıştı. Trump döneminde ise tungsten, tellür, bizmut, molibden ve indiyum ihracatına kısıtlamalar getirilmişti.
Pekin yönetimi ayrıca ABD’nin karşılıklı tarifeler kapsamında artış yaptığı ürünlere karşı, samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum ve alaşımlarını da ihracat kontrol listesine eklemişti. Çin, dünya nadir toprak elementlerinin yaklaşık yüzde 90’ını üretmekte olup, ihracat kısıtlamalarıyla küresel piyasadaki hakimiyetini ekonomik bir güç aracı haline dönüştürmeyi hedefliyor.
ABD ve Çin Arasında Ticaret Gerilimi Tırmanıyor
ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan’da Çin dahil bazı ticaret ortaklarına yönelik ek gümrük vergileri açıklamıştı. Çin’in karşılık vermesiyle başlayan gümrük tarifeleri savaşı sonunda ABD, Çin ürünlerine uygulanan tarifeyi yüzde 145’e kadar çıkarmış; Çin de buna karşılık ABD’den ithal ettiği ürünlere yüzde 125 oranında vergi getirmişti.
Yoğun ticaret gerilimi sonrası, iki ülke yetkilileri 10-11 Mayıs tarihlerinde İsviçre’nin Cenevre kentinde müzakere masasına oturmuş ve karşılıklı tarifelerde 90 günlük indirim yapılması kararlaştırılmıştı. Bu anlaşmayla ABD, Çin mallarına uyguladığı tarifeyi yüzde 145’ten yüzde 30’a; Çin de ABD ürünlerine uyguladığı vergiyi yüzde 125’ten yüzde 10’a düşürmüştü.
Trump, 30 Mayıs’ta yaptığı açıklamada Çin’i Cenevre’deki anlaşmanın önemli maddelerini ihlal etmekle suçlamış, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile bu konuyu görüşeceğini ve sorunun çözülmesini umut ettiğini dile getirmişti.
Washington yönetimi, Pekin’in nadir toprak elementlerine yönelik ihracat kontrollerini kaldırmadığını iddia ederken, karşı tedbir olarak yapay zeka çipleri ihracatına kısıtlamalar getirmiş, Çin’e yönelik çip tasarım yazılım satışlarını durdurmuş ve Çin Komünist Partisi bağlantılı akademisyen ve öğrencilerin vizelerini iptal edeceğini açıklamıştı.
ABD Başkanı Trump ve Çin Devlet Başkanı Şi, 5 Haziran’da ticaret gerilimi artarken telefonla görüşmüş, taraflar, Cenevre’deki mutabakatın uygulanması için iki ülke heyetlerinin çalışmalarını sürdürmesi konusunda anlaşmıştı. Bu gelişme, ticaret savaşının seyri açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
