Amyotrofik lateral skleroz (ALS), beyin ve omurilikte bulunan motor nöronları etkileyen, ilerleyici bir sinir sistemi hastalığıdır. Bu motor nöronlar, istemli kas hareketlerinden sorumlu olan sinir hücreleridir. ALS hastalığı, bu hücrelerin zamanla tahrip olması sonucu kas güçsüzlüğü, hareket kaybı ve felce kadar varan ciddi belirtilerle kendini göstermektedir.
ALS tam anlamıyla tedavi edilemese de hastalığın erken tanısı, multidisipliner yaklaşım ve destekleyici tedaviler sayesinde hastaların yaşam süresi uzatılabilir ve yaşam kalitelerini artırmaya yardımcı olabilir. Bu nedenle, erken belirtilerde uzman bir nöroloğa başvurmak oldukça önemlidir.
ALS Belirtileri Nelerdir?
Kas Zayıflığı: İlk belirtiler genellikle bir el veya ayakta görülen güçsüzlükle başlar. Kalem tutma, düğme ilikleme, yürüme gibi ince hareketlerde zorluk da hastalığın belirtilerinden sayılmaktadır.
Kas Seğirmesi ve Kramplar: Kaslarda istemsiz hareketler sık görülür ve bu durum genellikle bacak, kol ve omuzda başlar.
Konuşma ve Yutma Güçlüğü: Hastalık ilerledikçe konuşma bozulur ve yutma problemleri ile boğulma riski oluşur.
Nefes Darlığı: Solunum kaslarının etkilenmesiyle solunum yetmezliği gelişebilirken solunum desteği gerekebilir.
Kognitif Değişiklikler (Bazı vakalarda): Yüzde 20-50 hastada hafif bilişsel bozulmalar olabilirken buna davranışsal değişiklikler ve hafıza sorunları da eşlik edebilir.
ALS Nasıl Seyreder?
İlerleyici bir hastalık olan ALS’de kas kontrolü giderek azalırken hasta zamanla yürüme, konuşma, yutma ve nefes alma yetisini kaybedebilir. Hastalık ortalama 3-5 yıl içinde solunum yetmezliğine yol açabilir fakat bazı hastalar 10 yıl ve daha uzun süre yaşayabilir.
ALS Tedavisi Var Mı?
Hastalığı tamamen durduran veya geri döndüren bir tedavi henüz yoktur fakat semptomları hafifletici ve yaşam süresini uzatıcı desteklerden bazıları şunlardır:
İlaç Tedavisi: Riluzole, glutamat salınımını azaltarak hastalığın ilerleyişini yavaşlatabilirken antioksidan etkili olan edaravone da bazı hastalarda yararlı olabilir.
Fizyoterapi: Kasları güçlü tutmak ve krampları azaltmak
Konuşma Terapisi: İletişimi kolaylaştırmak
Beslenme Desteği: Yutma sorunları olanlara uygun diyet ya da PEG (mide tüpü)
Solunum Desteği: Non-invaziv ventilasyon cihazları kullanılabilir.
Psikolojik Destek: ALS, hasta ve yakınları için yıpratıcıdır fakat psikolojik destek bu süreci daha kolay hale getirebilir.
