Kemik sağlığını doğrudan etkileyen avasküler nekroz, diğer adıyla osteonekroz, kan dolaşımının bozulması nedeniyle kemik dokusunun canlılığını yitirmesi sonucu ortaya çıkan ilerleyici bir hastalıktır. Çoğunlukla kalça ekleminde görülmekle birlikte diz, omuz, el bileği ve ayak bileği gibi diğer eklemleri de etkileyebilmektedir. Hastalık ilerledikçe kemik zayıflar, çökme meydana gelir ve eklem yapısı bozulur. Erken teşhis edilmediğinde, ciddi ağrılarla birlikte kalıcı eklem hasarına yol açabilir.
Avasküler Nekrozun Nedenleri Nelerdir?
Avasküler nekrozun temel nedeni, kemiğe giden kanın azalması ya da tamamen kesilmesidir. Bu duruma yol açan başlıca faktörler ise şunlardır:
Travmalar: Kalça çıkığı, kırık ya da darbe sonucu damarlarda hasar oluşabilir.
Steroid kullanımı: Uzun süreli kortizon kullanımı damar daralmasına ve pıhtı oluşumuna neden olabilir.
Alkol tüketimi: Aşırı alkol kullanımı kan dolaşımını bozarak kemik hücrelerine zarar verir.
Pıhtılaşma bozuklukları: Damar tıkanıklığı riski artar.
Radyoterapi: Kemik damarlarında hasara yol açabilir.
Otoimmün hastalıklar ve orak hücre anemisi: Damar içi dolaşımı olumsuz etkileyebilir.
Avasküler Nekrozun Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın erken döneminde belirti görülmeyebilir; ancak süreç ilerledikçe ağrı ve hareket kısıtlılığı artar.
· Etkilenen eklemde hareketle artan, zamanla dinlenirken de hissedilen ağrı
· Özellikle kalçada, kasık ya da uylukta hissedilen derin ağrı
· Eklem hareketlerinde sertlik ve kısıtlanma
· Yürümede zorlanma ya da topallama
· İleri evrelerde eklem deformasyonu
Nasıl Tanı Konulur?
Tanı, hastanın klinik öyküsü, fizik muayene bulguları ve görüntüleme testleriyle konur. Bu tanı yöntemleri şunlardır:
Röntgen: İleri evrelerde kemik çökmesini gösterir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Erken evre avasküler nekrozu saptamada en hassas yöntemdir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapısındaki bozulmayı detaylı gösterir.
Kemik sintigrafisi: Kan akışındaki bozulmayı görüntülemek için kullanılabilir.
Avasküler Nekroz Tedavisi Nasıldır?
Tedavi, hastalığın evresine, etkilenen kemiğin büyüklüğüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre planlanır. Bilinen tedavi yöntemleri şunlardır:
İlaç Tedavisi: Ağrıyı azaltmak için ağrı kesiciler ve iltihap giderici ilaçlar kullanılır. Kan akışını artıran damar genişletici ilaçlar uygulanabilir. Bazı durumlarda pıhtı oluşumunu önleyici ilaçlar tercih edilir.
Fizik Tedavi ve Destekleyici Yöntemler: Eklem üzerindeki baskıyı azaltmak için baston ya da koltuk değneği önerilir. Kas gücünü korumak amacıyla fizik tedavi egzersizleri yapılır.
Cerrahi Tedavi: İleri evre vakalarda cerrahi müdahale kaçınılmaz olabilir. Dekomprasyon (basınç azaltma): Hasarlı kemikteki basınç azaltılarak yeni damar oluşumu teşvik edilir.
Kemik grefti (kemik nakli): Hasarlı bölgeye canlı kemik dokusu eklenir.
Eklem protezi (kalça protezi): Kemik ve eklem ciddi şekilde zarar görmüşse protezle değiştirilir.
