Anayasa Mahkemesi (AYM), sahipsiz hayvanlarla ilgili düzenlemeleri içeren 7527 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a ilişkin iptal başvurusunu reddetti. CHP tarafından yapılan başvuruda, söz konusu düzenlemelerin Anayasa’ya aykırı olduğu öne sürülmüştü. Yüksek Mahkeme, 7 Mayıs’ta Genel Kurul gündeminde değerlendirdiği istemi reddetmişti.
Devletin Pozitif Yükümlülüğü Bulunuyor
AYM’nin Resmî Gazete’de yayımlanan gerekçeli kararında, 5199 sayılı Kanun’un 3. maddesinin 1. fıkrasındaki değişiklik ile sahipsiz sokak hayvanlarının bakımevlerinde tutulmasının ve sahiplendirilinceye kadar burada bakılmasının hüküm altına alındığı hatırlatıldı. Kararda, düzenlemenin temel amacının, sahipsiz evcil hayvanların insan sağlığı ve güvenliği açısından oluşturabileceği riskleri önlemek olduğu vurgulandı. Mahkeme, bu uygulamanın yaşam hakkı ve kişinin maddi-manevi varlığının korunması bakımından devletin pozitif yükümlülüğü çerçevesinde değerlendirildiğini belirtti.
Sahiplendirme ve Ötanazi Düzenlemeleri
Kararda, sahipsiz köpeklerin sahiplenilmeden bakılmasının engellenmesinin, insan sağlığı ve vücut bütünlüğüne yönelik olası tehlikelerin azaltılmasına katkı sağladığı ifade edildi. Ayrıca bakımevlerinde rehabilitasyon işlemlerinin de gerçekleştirileceği hatırlatıldı. Ötanaziye ilişkin düzenlemeye değinilen kararda, bu işlemin yalnızca istisnai koşullar altında uygulanacağının altı çizildi ve uygulamanın insanın maddi ve manevi varlığının korunmasına yönelik pozitif yükümlülük çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği kaydedildi.
Yerel Yönetimlere Yüklenen Görevler ve Cezai Düzenlemeler
AYM kararında, yerel yönetimlerin sahipsiz hayvanlarla ilgili gerekli idari tedbirleri almakla yükümlü olduğu vurgulandı. Kararda, bakımevi kurmayan, sahipsiz hayvanları toplamak veya rehabilite etmek için gerekli çabayı göstermeyen belediye yetkililerine 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası öngören düzenlemenin, devletin pozitif yükümlülüğüyle uyumlu olduğu belirtildi.
Cezai Düzenlemenin Anayasaya Uygunluğu
Cezai yaptırımın caydırıcı nitelikte olduğu ve hangi eylemlere uygulanacağının açıkça belirtildiği vurgulanan kararda, suç ve cezalara ilişkin kanunilik ilkesine aykırılık bulunmadığı ifade edildi. Mahkeme, hürriyeti bağlayıcı cezanın, amaca ulaşmak bakımından gerekli ve uygun bir yöntem olduğunu belirtti. İnsan sağlığı ve güvenliğini doğrudan tehlikeye atabilecek durumlar için öngörülen cezaların anayasal engel teşkil etmediği de kararın önemli noktalarından biri oldu.
Hayvan Hakları ve Kamu Güvenliği Dengesi
Kararda genel olarak, sahipsiz hayvanların bakımı ve sahiplendirilmesine yönelik düzenlemelerin, insan sağlığı, güvenliği ve çevresel dengeyi koruma amacıyla hazırlandığı ifade edildi. Mahkeme, kanun koyucunun bu konudaki geniş takdir yetkisini kullanmasının Anayasa’ya aykırı olmadığını belirtti. Böylece sahipsiz hayvanların bakımevlerinde tutulması ve ötanazi uygulamalarının sınırlı koşullarda yapılması hem hayvan hakları hem de kamu güvenliği açısından uygun bulundu.