Doğada hayatta kalma mücadelesi, hayvanları zaman zaman beklenmedik davranışlara iter. Bu davranışlardan biri de thanatosis, yani ölü taklidi yapmaktır. Çoğu zaman bir yırtıcıdan kurtulma yöntemi olarak bilinse de, hayvanların ölü taklidi yapmasının ardında farklı evrimsel avantajlar ve türlere özgü adaptasyonlar vardır.
Bilimsel araştırmalar, ölü taklidi davranışının yalnızca yırtıcılardan korunmak için değil, istenmeyen çiftleşme girişimlerinden ve cinsel yamyamlıktan kaçınmak için de kullanıldığını ortaya koymaktadır.
Tonik Hareketsizlik Nedir?
Tonik hareketsizlik, hayvanın kendisini kasarak hareketsiz hale getirdiği, çoğunlukla avcının dikkatinden kaçmak için kullandığı bir savunma mekanizmasıdır. Bu durum, avcının hareket algısına dayalı saldırısını engelleyebilir.
Örneğin bazı kuşlar, yırtıcıların pençesinden kurtulmak için hareketsiz kalarak kendilerini öldü gösterir. Ördekler, deneyimsiz tilkiler tarafından yakalandıklarında ölü taklidi yaparak, avcının ilgisini kaybetmesini sağlar ve kaçış için fırsat yaratır.
Bu davranış yalnızca avcıdan korunmak için değil, bazı durumlarda enerji tasarrufu sağlamak ve yaralanmaları azaltmak için de kullanılabilir.
Thanatosis: Ölümü Taklit Etme Durumu
Thanatosis, tonik hareketsizliğin ötesinde, hayvanın ölüyü taklit etmek amacıyla gerçekleştirdiği davranışların bütünüdür. Bu davranış, kalp atışlarının yavaşlaması, vücut sıcaklığının düşmesi ve çevresel uyarılara tepki vermeme gibi fizyolojik değişimleri de kapsar.
Virginia opossumu, yırtıcı tehdidi algıladığında kendisini yere atar, gözlerini ve ağzını açar, dili dışarı sarkar, idrar ve dışkı salar, anal bezlerinden kötü kokulu sıvı salgılar ve nabzını yavaşlatarak gerçek bir ölüm görüntüsü sergiler. Bu inandırıcı performans, yırtıcının ilgisini kaybetmesine ve opossumun hayatta kalmasına yardımcı olur.
Benzer şekilde bazı kurbağalar ve domuz burunlu yılanlar da avcılardan kurtulmak için ölü taklidi yaparak kendilerini korur.
İstenmeyen Çiftleşmelerden Kaçmak için Ölü Taklidi
Ölü taklidi davranışı, yalnızca ölümden kaçınmak için değil, istenmeyen eşlerden kaçmak için de kullanılabilir. Avrupa dişi kurbağaları, istemedikleri erkek kurbağalarla çiftleşmekten kaçınmak için tonik hareketsizlik sergiler. Böylece erkek kurbağalar, dişinin öldüğünü düşünerek ondan uzaklaşır.
Benzer bir davranış dişi yusufçuklarda da gözlemlenir. Yumurtlamaya hazırlanan dişi yusufçuklar, istenmeyen erkek yusufçukların zorla çiftleşme girişimlerinden kurtulmak için yere düşüp hareketsiz kalarak ölü taklidi yapar. Erkek yusufçuk, dişinin öldüğüne kanaat getirince başka eş aramak üzere oradan uzaklaşır.