Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Brezilya’nın, Güney Afrika Cumhuriyeti tarafından İsrail’e karşı açılan soykırım davasına müdahil olduğunu açıkladı. Brezilya, Soykırım Sözleşmesi’nin yorumuna ilişkin görüş bildirmek üzere davaya katılma talebinde bulundu.
Uluslararası Adalet Divanı’nın yaptığı yazılı açıklamada, Brezilya’nın 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi çerçevesinde İsrail’e karşı yürütülen davaya katılmak istediği belirtildi. Güney Afrika’nın açtığı davaya müdahil olma kararını resmen bildiren Brezilya, sözleşmeye taraf bir ülke olarak ilgili hükümler hakkında görüşlerini mahkeme önünde dile getirme hakkını kullandı.
Brezilya’nın Gerekçesi
Brezilya, müdahillik talebinin gerekçesini “Soykırım Sözleşmesi’ne taraf bir devlet olarak, davayla ilgili hükümlerin yorumuna ilişkin görüşlerini sunma” isteğiyle açıkladı. Bildirimde, Gazze’de yaşanan olayların soykırım kastını içerdiği vurgulandı. Brezilya, ayrıca UAD’nin geçmişte uyguladığı yüksek kriterin bu davada geçerli olmaması gerektiğini belirtti.
Brezilya’ya göre, kriter uygulansa dahi İsrail’in soykırım kastı dışında bir amaçla hareket ettiğini düşünmek için geçerli bir neden bulunmuyor. Bu açıklama, Brezilya’nın yalnızca hukuki bir pozisyon almakla kalmadığını, aynı zamanda Güney Afrika’nın başvurusunu destekler nitelikte bir yaklaşım sergilediğini gösterdi.
UAD’nin Daveti
Uluslararası Adalet Divanı, Brezilya’nın müdahillik beyanı üzerine Güney Afrika ve İsrail’i yazılı görüş sunmaya davet etti. Böylece davaya yeni bir taraf daha eklenmiş oldu.
Uzmanlara göre Brezilya’nın bu hamlesi, davanın uluslararası boyutunu güçlendirecek ve İsrail’e karşı açılan soykırım davasının dünya genelinde daha geniş bir yankı bulmasına neden olacak.
Güney Afrika’nın Açtığı Dava
Güney Afrika Cumhuriyeti, 29 Aralık 2023’te İsrail’in Soykırım Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle UAD’ye başvurmuştu. Başvuruda, Gazze’deki insani durumun aciliyet teşkil ettiği vurgulanmış ve Divan’dan ihtiyati tedbir kararı alınması talep edilmişti.
UAD, 26 Ocak, 28 Mart ve 24 Mayıs 2024 tarihlerinde üç ayrı tedbir kararı açıklamıştı. Bu kararlarda İsrail’den:
Soykırım Sözleşmesi’nin 2. maddesinde tanımlanan fiillerin işlenmemesi için gerekli tüm önlemleri alması, İsrail ordusunun olası soykırım fiillerini engelleyici tedbirleri ivedilikle hayata geçirmesi, özellikle Refah bölgesinde soykırım tehlikesi yaratabilecek askeri operasyonları durdurması, aldığı tüm tedbirleri düzenli aralıklarla Divan’a raporlaması istenmişti.
Uluslararası Tepkiler
Güney Afrika’nın açtığı dava, dünya genelinde geniş yankı uyandırmış, birçok ülke ve insan hakları örgütü Gazze’deki durumun uluslararası hukuk çerçevesinde değerlendirilmesini talep etmişti.
Brezilya’nın davaya müdahil olması ise bu sürece yeni bir diplomatik boyut kazandırdı. Uzmanlar, önümüzdeki dönemde başka ülkelerin de benzer adımlar atabileceğini değerlendiriyor.
