Böbrekler, vücudun en hayati organlarından biri olarak kandaki atıkları ve fazla sıvıyı süzmekle görevlidir. Ancak bazı durumlarda bu doğal filtreleme işlevi bozulabilir. İşte bu noktada devreye giren diyaliz tedavisi, yaşamı sürdürülebilir kılan tıbbi bir müdahale olarak öne çıkar.
Diyaliz Nedir?
Diyaliz, böbreklerin görevini yapamadığı durumlarda kandaki atık maddeleri, toksinleri ve fazla sıvıyı vücuttan uzaklaştırmak için uygulanan yapay bir filtreleme işlemidir. Böbrek yetmezliğinin son evresine ulaşan hastalar için hayati bir tedavi yöntemidir. Diyaliz tedavisi, böbrek fonksiyonlarının yüzde 10-15 seviyelerine düştüğü durumlarda devreye girer ve hastanın yaşam kalitesini sürdürmesine yardımcı olur.
Diyalize Ne Zaman Başlanır?
Diyaliz ihtiyacı, böbrek fonksiyonlarındaki ciddi düşüşe bağlı olarak ortaya çıkar. Özellikle aşağıdaki belirtiler görüldüğünde diyaliz tedavisi gündeme gelir:
-
Sürekli halsizlik ve yorgunluk
-
Nefes darlığı
-
Mide bulantısı ve kusma
-
Kas krampları
-
Kan değerlerinde kreatinin ve üre yüksekliği
Bu tür semptomlar, böbreklerin artık vücut dengesini sağlayamadığını gösterir. Ayrıca, doktor kontrolünde yapılan glomerüler filtrasyon hızı (GFR) testleri ile de diyalize başlama kararı verilir.
Diyaliz Çeşitleri Nelerdir?
Diyaliz tedavisi iki temel yönteme ayrılır: hemodiyaliz ve periton diyalizi. Her iki yöntem de kandaki zararlı maddeleri temizleme işlevini yerine getirir, ancak uygulama şekilleri farklıdır.
Hemodiyaliz Nedir?
Hemodiyaliz, en yaygın diyaliz yöntemidir. Bu yöntemde hastanın kanı, özel bir makine aracılığıyla vücut dışına alınır, “diyalizör” adı verilen yapay bir filtreden geçirilir ve ardından temizlenmiş şekilde tekrar vücuda verilir. İşlem sırasında pıhtılaşmayı önlemek için kan sulandırıcı kullanılır.
Seans Süresi ve Sıklığı: Genellikle haftada 2-3 kez, her seans yaklaşık 4 saat sürer. Ancak seans sayısı hastanın ihtiyaçlarına göre değişebilir.
Periton Diyalizi Nedir?
Periton diyalizi, karın boşluğundaki zar olan “periton” kullanılarak yapılan bir diyaliz şeklidir. Diyalizat adı verilen özel bir sıvı, karın boşluğuna yerleştirilir ve burada birkaç saat bekletildikten sonra atık maddeleri absorbe ederek dışarı alınır.
Periton diyalizi, kendi içinde ikiye ayrılır:
Sürekli Ayaktan Peritoneal Diyaliz (SAPD): Gün içinde hastanın kendisi tarafından uygulanır.
Otomatik Peritoneal Diyaliz (OPD): Gece uyurken makine yardımıyla otomatik olarak yapılır.
Diyaliz İşlemi Nasıl Yapılır?
Diyaliz, özel ekipmanlarla gerçekleştirilir. Hemodiyalizde kan, bir damar yolu ile alınır, diyaliz makinesine bağlanır ve burada atık maddeler ve fazla sıvılar temizlenerek tekrar hastaya verilir.
Periton diyalizinde ise steril bir kateter yardımıyla diyaliz sıvısı karın boşluğuna verilir. Bu sıvı birkaç saat kaldıktan sonra değiştirilir. İşlem, ev ortamında dahi güvenli bir şekilde yapılabilir.
Diyalizin Faydaları Nelerdir?
-
Kandaki toksinleri ve fazla sıvıyı temizler
-
Elektrolit dengesini korur (potasyum, sodyum, kalsiyum)
-
Kan basıncının düzenlenmesine yardımcı olur
-
Üre ve kreatinin gibi zararlı atıkları uzaklaştırır
-
Hayati fonksiyonların sürdürülebilmesini sağlar
Diyaliz İşlemi Risk Taşır mı?
Her tıbbi işlem gibi diyalizin de bazı riskleri mevcuttur. Hemodiyalizde damar yolu problemleri, enfeksiyon riski ve kan pıhtılaşması gibi durumlar gelişebilir. Periton diyalizinde ise en yaygın komplikasyon peritonit (karın zarı iltihabı) olarak bilinir.
Ayrıca uzun süreli diyaliz tedavisinde kansızlık, kemik hastalıkları ve beslenme yetersizlikleri gibi sorunlar yaşanabilir. Bu nedenle hasta takibi düzenli yapılmalı, doktor önerilerine uyulmalıdır.
