Birçoğumuz rüya görerek gelecekte olacak bir olayı önceden hissetmiş, eski bir arkadaşımızdan beklenmedik bir telefon geleceğini tahmin etmişizdir. Bu tür deneyimler tuhaf ve bazen ürkütücü olabilir fakat sıkça yaşanır.
Bazıları bu olayları altıncı his ya da zihin gözü olarak adlandırır. Popüler kültürde yaygın olan bu kavram, bilimsel açıdan henüz kesin kanıtlarla desteklenmemektedir. İnsanlar çoğu zaman emin olmadıkları halde değişiklikleri hissettiklerini iddia eder ve bu da algılayamadıkları olayları önceden bildikleri izlenimini yaratır.
Duyular Dışı Algılama (ESP) Nedir?
ESP, yani “Extra-Sensory Perception” veya Türkçesiyle Duyular Dışı Algılama, insanların bilinen beş duyusunu kullanmadan bilgi edinebildiği iddia edilen bir yetenektir. 1930’larda Duke Üniversitesi psikoloğu J.B. Rhine, altıncı hissi bilimsel olarak incelemek üzere bir laboratuvar kurmuş ve kavramın popülerleşmesine öncülük etmiştir.
Günümüzde ESP ve diğer paranormal yetenekler “psi” olarak da adlandırılır. ESP’nin başlıca türleri şunlardır:
Telepati: Başka bir kişinin düşüncelerini okuma yeteneği.
Durugörü (clairvoyance): Uzakta gerçekleşen olayları veya nesneleri görebilme yeteneği.
Öngörü (precognition): Geleceği görebilme yeteneği.
Gerigörü (retrocognition): Geçmişe dair bilgileri görebilme yeteneği.
Medyumluk: Ölmüş ruhlarla iletişim kurabilme yeteneği.
Psikomtri: Bir nesneye dokunarak kişi veya yer hakkında bilgi edinme yeteneği.
Yakın paranormal bir fenomen olan telekinezi, ESP kapsamına girmez ancak zihinsel güçle fiziksel dünyayı etkileyebilme yeteneğini tanımlar.
ESP Nasıl Çalışıyor?
ESP’nin çalışma biçimi konusunda bilimsel bir uzlaşı yoktur. Bazı teorilere göre insanlar, ESP’yi duyular gibi bir enerji akışıyla deneyimler; bu enerjinin ışık, radyo veya X-ışınları gibi elektromanyetik dalgalar olduğu öne sürülür. Ancak bu enerjinin varlığı bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
Bazı inananlar, ESP yeteneklerinin fiziksel dünyanın ötesinde, farklı bir bilinç düzeyinden ya da başka bir gerçeklikten gelen bilgiler olduğunu savunur. Bu görüşe göre, insanlar zaman ve mekanın farklı işlediği başka bir boyutta var olur ve bu boyuttan bilgileri algılayabilir.
Altıncı His ve Bilimsel Araştırmalar
Parapsikoloji alanındaki araştırmalar, altıncı his ve ESP’nin varlığını incelemeye yönelmiştir. Örneğin CIA ve Savunma İstihbarat Teşkilatı, 1972-1995 arasında ESP araştırmalarına yaklaşık 20 milyon dolar harcamış ve bu program “Stargate” adıyla anılmıştır.
ESP araştırmalarının en tartışmalı isimlerinden biri, Cornell Üniversitesi psikoloji profesörü Daryl Bem’dir. 2011’de yayımlanan makalesinde geleceği tahmin edebilme yeteneğine dair kanıt sunduğunu iddia etmiştir. Ancak eleştirmenler, sonuçların tekrarlanamadığını ve yöntemlerin yanlış pozitiflere açık olduğunu belirtmiştir.
İnsanlar Neden İnanıyor?
ESP ve altıncı his inancının temelinde çoğunlukla kişisel deneyimler ve anekdotlar vardır. İnsanlar rüyalarında geleceğe dair görüntüler gördüklerini ya da belirli olayları önceden hissettiklerini anlatır.
Bazıları, aile üyelerinin arayacağını önceden bildiklerini iddia eder. Bu tür deneyimler, bilimsel tartışmaların ötesinde insanların altıncı his ve ESP’ye olan ilgisini canlı tutmaktadır.