Emboli, bir damarın içinin dolaşımda taşınan bir madde tarafından tıkanması durumudur. Bu maddeye ‘embolus’ adı verilir ve çoğunlukla kan pıhtısı (tromboz), hava kabarcığı, yağ damlası ya da tümör dokusu gibi yapılar olabilir. Embolus, kan yoluyla taşınarak daha dar bir damara ulaştığında kan akışını keser. Tıkanan damarın beslediği bölge oksijensiz kalır ve doku hasarı meydana gelir. En sık görülen türü ise pulmoner emboli (akciğer embolisi) olarak bilinir.
Vücudun damar sisteminde meydana gelen ani tıkanıklıklar, hayati organlara giden kan akışını engelleyerek ciddi sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Emboli, bu tıkanıklıkların en tehlikelilerinden biridir. Özellikle beyin, kalp ve akciğer gibi organlarda oluşan emboliler, kısa sürede müdahale edilmezse ölümcül sonuçlar doğurabilir. Erken teşhis ve hızlı tıbbi müdahale, emboli vakalarında hayati önem taşımaktadır.
Emboli Belirtileri Nelerdir?
Embolinin belirtileri, tıkanıklığın yer aldığı bölgeye göre değişiklik gösterir ve belirtiler fark edildiğinde acil tıbbi yardım gereklidir. Genel olarak kişide aşağıdaki semptomlar görülür:
· Ani nefes darlığı ve göğüs ağrısı
· Hızlı kalp atışı
· Baş dönmesi ya da bayılma
· Ciltte morarma ya da solgunluk
· Kol ya da bacaklarda şişlik ve ağrı
· Ani konuşma bozukluğu ya da yüz felci (beyin embolisinde)
Nasıl Tanı Konulur?
Emboli tanısı, klinik bulguların değerlendirilmesi ve çeşitli görüntüleme yöntemleri ile konur:
Bilgisayarlı tomografi (BT) anjiyografi: Akciğer embolisinde sık kullanılır.
Doppler ultrasonografi: Bacak damarlarında pıhtı tespitinde etkilidir.
Ekokardiyografi: Kalpte pıhtı ya da tıkanıklık araştırılır.
Kan testleri (D-dimer): Vücutta pıhtı oluşumuna işaret eden belirteçleri ölçer.
Emboli Tedavisi Nasıldır?
Emboli tedavisinde amaç, kan akışını yeniden sağlamak ve yeni pıhtı oluşumunu önlemektir. Bazı tedavi yöntemleri ise şunlardır:
Kan sulandırıcı ilaçlar: Var olan pıhtının büyümesini engeller.
Pıhtı çözücü ilaçlar (trombolitikler): Pıhtıyı hızlıca çözmek için kullanılır.
Cerrahi müdahale: Büyük embolilerde, pıhtı cerrahi olarak çıkarılabilir.
Filtre uygulamaları: Bacak toplardamarına filtre yerleştirilerek yeni pıhtıların akciğere gitmesi önlenir.