Dünyada enerji üretiminde dengeler hızla değişiyor. Güneş ve rüzgâr enerjisi, 2025 yılı itibarıyla küresel elektrik talebindeki artışı karşılarken, fosil yakıt üretiminde duraklama yaşandı.
Uluslararası enerji düşünce kuruluşu Ember tarafından yayımlanan Küresel Elektrik Sektörü Üçüncü Çeyrek Raporu, temiz enerjinin fosil yakıtlara karşı büyük bir dönüşüm başlattığını ortaya koydu.
Güneş ve Rüzgâr Enerjisi Talep Artışını Aştı
Rapora göre, 2025’in ilk üç çeyreğinde güneş ve rüzgâr enerjisi üretiminde tarihi bir büyüme kaydedildi. Güneş enerjisinde yüzde 31, rüzgâr enerjisinde ise yüzde 7,6 oranında artış yaşandı. Bu iki kaynak, toplamda 635 teravatsaatlik bir üretim artışı sağlayarak küresel elektrik talebindeki yükselişi fazlasıyla karşıladı.
Güneş ve rüzgâr enerjisinin elektrik üretimindeki payı, geçen yılın aynı dönemine göre artarak yüzde 17,6 seviyesine ulaştı. Böylece düşük karbonlu kaynakların küresel elektrik üretimindeki toplam oranı yüzde 43’e çıktı. Buna karşılık, fosil yakıtların payı yüzde 58,7’den 57,1’e geriledi.
Fosil Yakıt Üretiminde Büyüme Durdu
Ember raporuna göre, fosil yakıtlı elektrik üretimi bu yıl yüzde 0,1 oranında azaldı. Bu durum, Kovid-19 salgınından bu yana ilk kez fosil yakıtlı üretimde büyümenin durduğu yılı işaret ediyor.
Söz konusu gerilemede, Çin ve Hindistan’daki üretim düşüşleri belirleyici oldu. Çin’de temiz enerji kaynaklarının tüm yeni talebi karşılamasıyla, fosil yakıt üretimi yüzde 1,1 azaldı. Hindistan’da ise güneş ve rüzgâr yatırımlarındaki artış ve ılıman hava koşulları nedeniyle fosil yakıt üretimi yüzde 3,3 geriledi.
Bu iki ülkenin etkisiyle küresel enerji piyasasında fosil yakıt üretimi sabitlenirken, Avrupa Birliği ve ABD’deki sınırlı artışlar bu düşüşü dengeleyemedi.
Temiz Enerji Kaynakları Kömürü Geride Bıraktı
2025 yılı itibarıyla güneş, rüzgâr, hidroelektrik, biyoenerji ve jeotermal gibi yenilenebilir kaynaklardan elde edilen elektrik üretimi, kömür üretimini geride bıraktı. Bu gelişme, düşük karbonlu enerjinin küresel sistemdeki ağırlığının giderek arttığını gösteriyor.
Güneş enerjisi ise tüm bu dönüşümde en öne çıkan kaynak oldu. Raporda, güneş enerjisinin diğer elektrik üretim biçimlerine kıyasla üç kattan fazla büyüdüğü ve küresel elektrik sektöründeki değişimin en önemli itici gücü haline geldiği belirtildi.
Elektrik Talebi Ilıman Hava Nedeniyle Yavaşladı
Küresel elektrik talebi yılın ilk üç çeyreğinde yüzde 2,7 oranında arttı. Ancak bu oran, 2024 yılındaki yüzde 4,9’luk artışın altında kaldı. Raporda, bu farkın nedeni olarak Çin, Hindistan ve ABD’de geçen yıla kıyasla daha ılıman hava koşulları gösterildi.
2024’teki aşırı sıcak hava dalgaları soğutma talebini yükseltirken, 2025’teki normalleşme eğilimi enerji talebinin dengelenmesine yol açtı.
“Fosil Yakıt Dönemi Kapanıyor”
Ember Kıdemli Enerji Analisti Nicolas Fulghum, rapora ilişkin değerlendirmesinde fosil yakıt sektörünün tarihsel bir dönüm noktasında olduğunu vurguladı.
Fulghum, “Fosil yakıtlı büyümenin en büyük kaynağı olan Çin, bir dönüm noktasına ulaştı ve artan enerji talebini karşılamak için fosil yakıtlara bağımlılığın artık gerekli olmadığını gösterdi” ifadelerini kullandı.
Temiz Enerji Çağı Başlıyor
Ember raporu, 2025 yılının temiz enerji için bir dönüm noktası olacağını belirtiyor. Kovid-19 veya küresel finans krizleri gibi olağanüstü durumlar dışında ilk kez, temiz enerji kaynakları yalnızca talebi karşılamakla kalmadı, onu aştı.
Uzmanlara göre bundan sonraki süreçte asıl soru, bu trendin ne kadar sürdürülebilir olacağı. Temiz enerji yatırımlarının istikrarlı biçimde devam etmesi, fosil yakıtların gelecekte kalıcı bir düşüşe geçip geçmeyeceğini belirleyecek.
