Kumpas, ölçüm aletleri arasında yer alan ve özellikle makine, metal, marangozluk, otomotiv ve laboratuvar işlerinde kullanılan, yüksek hassasiyetli bir ölçü aracıdır. Genel olarak iç çap, dış çap, derinlik ve adım gibi boyutları ölçmek amacıyla kullanılır. Milimetre (mm) veya inç cinsinden ölçüm yapabilen kumpasın en yaygın türü ‘Verniyer kumpas’tır. Fakat kumpasın dijital ve kadranlı versiyonları da bulunmaktadır.
Kumpaslar genellikle 0.01 mm ila 0.02 mm hassasiyetle ölçüm yapar. Mikrometre kadar hassas olmasalar da çok yönlü ve pratik olmaları sayesinde üretim ve montaj işlemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kumpasın Yapısı
Kumpas, genellikle şu bölümlerden oluşur:
Sabit çene: Parçanın yerleştirildiği sabit kısımdır.
Hareketli çene: Parçaya temas ederek ölçümü sağlayan ve sürgüyle hareket eden kısımdır.
Sürgü (kaydırma kolu): Ölçüm yaparken hareketli çeneyi ayarlamak için kullanılır.
Verniyer (noniyus) ölçeği: Küçük birimler (örneğin 0.02 mm) ile hassas ölçüm sağlar.
Derinlik çubuğu: Özellikle deliklerin veya boşlukların derinliğini ölçmek için kullanılır.
Ölçüm skalası: Genellikle mm veya inç olarak işaretlenmiştir.
Kumpas Ne İşe Yarar?
Kumpas ile yapılabilecek başlıca ölçümler şunlardır:
· Dış çap ölçümü: Boru, çubuk gibi silindirik parçaların dıştan ölçülmesi.
· İç çap ölçümü: Boru veya halka gibi parçaların içten çap ölçümü.
· Derinlik ölçümü: Deliklerin veya oyukların derinliğinin ölçülmesi.
· Basamak farkı ölçümü: İki yüzey arasındaki yükseklik farklarının ölçülmesi.
Kumpas Çeşitleri Nelerdir?
Verniyer kumpas (analog): Klasiği olup verniyer ölçeğiyle ölçüm yapılır. En yaygın türdür.
Dijital kumpas: Ölçüm sonucu dijital ekranda gösterilir. Okuması kolaydır.
Kadranlı kumpas: Ölçüm sonucu ibreli bir göstergede okunur.
İç kumpas: Sadece iç çap ölçümünde kullanılır.
Dış kumpas: Sadece dış ölçüler için kullanılır.
