Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkarak Kurtuluş Savaşı'nı başlatmasının üzerinden 106 yıl geçti. Bu tarih, Türk milletinin istiklal yolculuğunun ilk adımı olarak hafızalara kazındı.
Mondros Mütarekesi'nin 30 Ekim 1918'de imzalanmasının ardından Anadolu'nun birçok bölgesi işgal edildi. İngiliz, Yunan, Fransız ve İtalyan askerleri çeşitli illeri ele geçirirken, halk büyük bir çaresizlik içerisindeydi.
Mustafa Kemal Paşa, yıllarca cephelerde savaşmış ve 3 Kasım 1918'de İstanbul'a dönmüştü. Ancak içinde bulunduğu duruma kayıtsız kalmadı. İstanbul’da kalmak yerine, yurdu kurtarmak adına harekete geçti. İngiliz destekli çetelerin kargaşa çıkardığı Samsun’a asayişi sağlamak için 9. Ordu Müfettişi olarak atandı.
15 Mayıs 1919'da İzmir’in işgal edilmesinin hemen ertesi günü, Bandırma Vapuru ile yola çıkan Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs sabahı Samsun’a ulaştı. Reji (Tekel İdaresi) İskelesi'nden karaya adım attığında, yalnızca bir şehirde değil, tüm yurtta uyanış başladı.
Samsun’daki kısa süren görevinin ardından Havza’ya geçen Paşa, burada ilk mitingin yapılmasını sağladı. İzmir'in işgali, büyük bir kalabalığın katıldığı bu mitingle protesto edildi. 18 gün boyunca Havza’da kaldı, halkı bilinçlendirmek ve mücadeleye hazırlamak için yoğun çaba harcadı. İngiliz baskısıyla görevden alınmasının ardından sivil olarak Havza’dan ayrıldı.
Milli Mücadele’nin kıvılcımı Samsun’da atıldı, Amasya, Erzurum ve Sivas kongreleriyle dalga dalga Anadolu’ya yayıldı. Bu kararlılığın sonucu, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanı oldu.
