Parazit, başka bir canlı yani konak üzerinde ya da içinde yaşayarak ondan beslenen, çoğunlukla konağa zarar veren organizmalardır. Parazitler kendi başlarına yaşamlarını sürdüremezler. Hayatta kalmak ve çoğalmak için mutlaka bir konağa ihtiyaç duyarlar.
Parazitler, insan sağlığını tehdit eden ve çoğu zaman fark edilmeden vücuda girip zarar verebilen canlılardır. Temizlik ve hijyen kurallarına dikkat etmek, korunmada en önemli adımdır. Parazit belirtileri görüldüğünde zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Parazitlerin Özellikleri Nelerdir?
· Konakçıya bağımlıdırlar ve besinlerini konaktan alırlar.
· Genellikle zararlıdırlar. Enfeksiyon, hastalık veya yorgunluk gibi etkiler yaratabilirler.
· Hayvansal, bitkisel, protozoa gibi farklı türlerde olabilirler
· Bazıları vücut dışında (ektoparazit), bazıları vücut içinde (endoparazit) yaşar.
Parazit Türleri Nelerdir?
Ektoparazitler (Dış parazitler): Konağın vücudu dışında yaşarken ciltte kaşıntı, kızarıklık ve enfeksiyonlara yol açabilirler.
Örnek: Bit, kene, pire, uyuz akarları
Endoparazitler (İç parazitler): Konağın vücudu içinde yaşarken çoğunlukla bağırsaklarda, karaciğerde ya da kan sisteminde bulunurlar. Besin emilimini bozar, anemi, ishal ve halsizlik gibi belirtiler verirler.
Örnek: Tenya (şerit), kıl kurdu, amip, sıtma paraziti (Plasmodium)
Fakültatif parazitler: Genelde serbest yaşar fakat fırsat bulduğunda konakta parazitlik yapabilir.
Zorunlu parazitler: Hayatlarının tümünü konak üzerinde geçirirler ve başka şekilde yaşayamazlar.
Bulaşma Yolları Nelerdir?
· Kirli su ve yiyecekler (en yaygın yol)
· Hayvan teması
· Hijyen eksikliği
· Kirli ellerle ağıza dokunma
· Kan yoluyla (bazı kan parazitleri)
Parazit Belirtileri Nelerdir?
· Karın ağrısı
· Bulantı, ishal ya da kabızlık
· Kilo kaybı
· Halsizlik, yorgunluk
· Deride kaşıntı ya da döküntü
· Kansızlık
· Uyku bozukluğu (özellikle bağırsak parazitlerinde)
Tanı ve Tedavisi Nasıldır?
Dışkı analizi, kan testleri ya da cilt kazıntısı ile tanı konurken tedavi parazitin türüne göre değişir:
· Antiparazitik ilaçlar (örn. metronidazol, albendazol)
· Hijyen kurallarına dikkat etmek tedaviyi destekler.
Korunma Yolları Nelerdir?
· Elleri sık sık yıkamak
· Sebze ve meyveleri iyice yıkamak
· Et ve balığı iyice pişirmek
· Çiğ su tüketmemek
· Evcil hayvanların düzenli parazit kontrolünü yaptırmak
· Tırnakları kısa tutmak
