Geleneksel süsleme sanatı olan sedefkarlık, özellikle Osmanlı döneminde büyük gelişme göstermiştir. Sedefkârlık, ahşap veya metal yüzeylere sedef ve benzeri malzemelerin kakma yöntemiyle yerleştirilerek yapılır ve Osmanlı döneminde cami, mobilya ve müzik aletlerinde yaygın olarak kullanılmış, günümüzde ise geleneksel el sanatı olarak yaşatılmaktadır.
Geleneksel el sanatları kapsamında yaşatılmaya devam eden sedefkârlık, bazı bölgelerde hâlâ ustalar tarafından uygulanmaktadır. Ancak modern üretim teknikleri ve sentetik malzemelerin yaygınlaşmasıyla bu sanat dalı azalmış ve daha çok sanatsal ve dekoratif amaçlı olarak sürdürülmektedir.
Sedefkârlığın Özellikleri Nelerdir?
Temel malzeme olarak sedef kullanılır. (Midye kabuğundan elde edilen inci parlaklığında malzeme)
Zemin genellikle ahşaptır. (Ceviz, abanoz, gül ağacı gibi sert ağaçlar tercih edilir)
Kakma işlemi sırasında desen açılır, içine sedef, fildişi, bağa veya değerli taşlar yerleştirilir.
Süsleme motiflerinde geleneksel Türk motifleri, geometrik desenler ve bitkisel şekiller ön plandadır.
Sedefkarlığın Tarihsel Gelişimi
- Sedefkârlık sanatı, Selçuklu döneminde görülmeye başlamış, Osmanlı döneminde özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda zirveye ulaşmıştır.
- İstanbul başta olmak üzere Halep, Şam ve Kahire gibi Osmanlı şehirlerinde önemli sedef ustaları yetişmiştir.
- En meşhur Osmanlı sedef ustalarından biri, 16. yüzyılda yaşamış olan ahşap ve sedef ustası Ahmed bin İlyas’tır.
Sedefkarlığın Kullanım Alanları
· Cami iç süslemeleri (minber, vaaz kürsüsü, kapı kanatları)
· Saray mobilyaları
· Sandık, sehpa, dolap, masa gibi ev eşyaları
· Müzik aletleri (ud, kanun)
· Hat levhaları çerçeve süslemeleri
