Sıcak yaz günlerinde serinlemek için buz gibi bir su veya dondurma tüketmek keyifli olsa da, bazen ani ve keskin bir baş ağrısı ile karşılaşabiliriz. Halk arasında “dondurma baş ağrısı” olarak bilinen bu durumun tıbbi adı ise sfenopalatin ganglionöraljidir.
Soğuk İçmenin Beyinde Yarattığı Ani Tepki
Çok soğuk yiyecek veya içecek ağız ve boğaz bölgesine temas ettiğinde, bu bölgede bulunan damarlar ani bir şekilde daralır. Tıp dilinde bu olay vazokonstriksiyon olarak adlandırılır. Ancak damarlar bir süre sonra dengeyi sağlamak için hızla genişlemeye başlar, yani vazodilatasyon gerçekleşir.
Bu hızlı damar genişleme ve daralma döngüsü, yüzümüzde bulunan trigeminal siniri uyarır. Trigeminal sinir, yüz ve baş bölgesindeki duyu sinirlerinin en büyüğüdür ve ağrıyı beyne ileten ana yol olarak görev yapar. Beyin ise bu sinyalleri alında ya da şakaklarda ağrı olarak algılar.
Ağrının Neden Kaynağı Damak ve Sinüslerdir
Ani baş ağrısının aslında kaynağı damakta veya sinüs çevresindeki sinirlerdir. Ancak beyin, bu ağrıyı alına yansıtır. Bu nedenle hissedilen ağrı, genellikle alın bölgesinde “iğne batması” ya da “buzun kafa içine saplanması” şeklinde tarif edilir.
Bu durum, özellikle migren geçmişi olan kişilerde daha sık görülür ve bu kişilerin trigeminal sinir uyarılarına karşı daha hassas olduğu bilinmektedir.
Ani Baş Ağrısı Genellikle Zararsızdır
Soğuk bir şey içtikten sonra yaşanan bu ani baş ağrısı genellikle zararsızdır ve birkaç saniye içerisinde kendiliğinden geçer. Ancak ağrının ani ve şiddetli oluşu, çoğu kişide rahatsızlık yaratır ve günlük aktiviteleri olumsuz etkileyebilir.
Özellikle hızlıca ve büyük yudumlarla içilen buzlu su veya dondurma, bu ağrının tetiklenme ihtimalini artırır.
Ani Baş Ağrısını Önlemek için Alınabilecek Önlemler
Bu rahatsız edici ağrıyı önlemek için birkaç pratik yöntem vardır. Soğuk içecekleri küçük yudumlar halinde ve yavaş içmek, damak ile doğrudan teması azaltarak ağrının oluşmasını engeller. Ayrıca, ağız içinde soğuk maddelerin hızlı hareketinden kaçınmak da faydalıdır.
Bu basit yöntemlerle, yaz aylarında soğuk içeceklerin keyfi ani baş ağrıları yüzünden kaçırılmamış olur.
Beynin Koruyucu Savunma Mekanizması
Eskiden bu ani baş ağrısının sebebi bilinmediği için “kafam dondu” ifadesi kullanılırdı. Günümüzde ise bu durumun, beynin soğuk uyarana karşı verdiği doğal bir savunma tepkisi olduğu anlaşılmıştır.
Beyin, damarlarda ani değişimlerin yarattığı tehlikeyi algılar ve “dur” sinyali gönderir. Bu alarm tepkisi, vücudun kendini koruma mekanizmasının bir parçasıdır ve kısa süreli olsa da rahatsızlık yaratabilir.
