Topografya, yeryüzü şekillerinin tüm özelliklerini inceleyen ve bu özellikleri detaylı biçimde harita ya da model üzerinde göstermeye yarayan bilim dalıdır. Topoğrafya kelimesinin kökeni Yunanca ‘topos’ (yer) ve ‘graphia’ (yazmak, tanımlamak) sözcüklerinden gelmektedir. Topografya, sadece doğal yüzey şekillerini değil, insan eliyle yapılmış yapıları da inceler ve belgelendirir.
Topografya, harita yapımının yanında bir bölgenin doğal kaynaklarının değerlendirilmesi, inşaat planlaması, çevresel risklerin belirlenmesi gibi pek çok yaşamsal faaliyet için temel bilgi sunmaktadır. Arazi kullanımı planlaması, tarımsal düzenlemeler, ulaşım yollarının güzergâhı, doğal yaşamın korunması gibi konular da topografik veriler sayesinde kontrol edilir.
Topografyanın Uygulama Alanları
Topografya, coğrafyanın alt dalı olarak görülse de mühendislik, jeoloji, mimarlık, harita mühendisliği ve çevre planlaması gibi birçok alanla doğrudan ilişkilidir. Bu alanlarda projelere yön vermek için topografik veriler kullanılır. Topografyanın uygulama alanları şunlardır:
Harita yapımı: Topografya, arazi üzerindeki yükseklik, eğim, engebe gibi bilgileri haritalara aktarmak için kullanılır.
Mühendislik projeleri: Yol, köprü, baraj, bina gibi yapıların tasarımındaki zemin ve yükseklik analizinde kullanılır.
Tarım ve sulama: Arazi eğimi, suyun yönü ve toprak yapısı tarımsal verim için önemlidir bu yüzden bu alanlarda da bu bilime başvurulur.
Askeri strateji: Arazi yapısı savaş alanı stratejilerinde belirleyici olabilir.
Doğal afet yönetimi: Sel, heyelan, deprem gibi olayların risk analizi için topografik bilgiler gereklidir.
Topografik Haritalar
Topografik haritalar, bir bölgenin yükseklik, eğim, şekil ve yapılarını göstermek amacıyla hazırlanır. Bu haritalarda:
İzohips (eş yükselti eğrileri): Aynı yükseklikteki noktaları birleştirerek arazinin eğimini ve yüksekliğini gösterir.
Renk kodları: Genellikle yeşil, kahverengi, mavi gibi renklerle orman, dağ, su kütlesi gibi alanlar ayrıştırılır.
Semboller: İnsan eliyle yapılan köprü, bina, yol gibi yapılar harita üzerinde sembollerle gösterilir.
Ölçüm Yöntemleri Nelerdir?
Topografya çalışmalarında arazide ölçüm yapmak için bazı teknik cihazlar kullanılır. Bu cihazlar yardımıyla elde edilen veriler, bilgisayar ortamına aktarılır ve CAD (bilgisayar destekli tasarım) programları ya da coğrafi bilgi sistemleri (GIS) ile analiz edilir. Bu teknik cihazlar şunlardır:
· Teodolit: Açı ölçüm cihazıdır.
· Total station: Elektronik mesafe ölçer ve açı ölçer.
· GPS: Uydu destekli yer belirleme sistemi.
· Dronlar: Hava fotoğraflaması ve üç boyutlu modelleme için kullanılır.
