Dolaşım sistemi sağlığını tehdit eden en önemli hastalıklardan biri olan tromboz, kan damarları içinde anormal pıhtı (trombus) oluşması sonucu meydana gelir. Bu pıhtı, kanın normal akışını engelleyerek damarın tıkanmasına yol açar. Tromboz, çoğunlukla bacak toplardamarlarında görülse de kalp, akciğer ya da beyin gibi hayati organlarda oluştuğunda ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir. Özellikle uzun süre hareketsiz kalmak, ameliyatlar, sigara kullanımı ve bazı kronik hastalıklar tromboz riskini artırmaktadır. Erken teşhis ve uygun tedavi, trombozun ciddi komplikasyonlara dönüşmesini önlemede büyük önem taşır.
Trombozun Nedenleri Nelerdir?
Trombozun oluşumunda üç ana faktör rol oynar. Bu duruma Virchow üçlüsü denir ve bu faktörler şunlardır:
Damar duvarında hasar: Travma, ameliyat ya da iltihap nedeniyle damar iç yüzeyinin bozulması pıhtılaşmayı tetikler.
Kan akışında yavaşlama: Uzun süre hareketsiz kalmak (örneğin uzun yolculuklar, hastane yatışları) kanın durgunlaşmasına yol açar.
Kan pıhtılaşmasında artış: Genetik yatkınlık, bazı ilaçlar ya da hastalıklar pıhtılaşma eğilimini artırabilir.
Ek olarak;
· Sigara kullanımı
· Obezite
· Hamilelik ve doğum kontrol hapları
· Kalp ve damar hastalıkları
· Kanser tedavileri
Tromboz Belirtileri Nelerdir?
Trombozun belirtileri, pıhtının bulunduğu damara ve tıkanıklığın derecesine göre değişirken genel olarak şu semptomlara rastlanır:
· Bacaklarda şişlik, ağrı ya da ağırlık hissi
· Ciltte kızarıklık ve ısı artışı
· Nefes darlığı, göğüs ağrısı (akciğer embolisine işaret edebilir)
· Ani baş dönmesi ya da bilinç kaybı (beyin damarlarında pıhtı varsa)
· Kalp çarpıntısı ve göğüs sıkışması (kalp damarlarında tıkanma varsa)
Nasıl Tanı Konulur?
Trombozun tanısı, fizik muayene ve çeşitli tıbbi görüntüleme testleriyle konulur:
Doppler ultrasonografi: Bacak toplardamarlarındaki pıhtıyı tespit eder.
BT ya da MR anjiyografi: Akciğer ya da beyin damarlarındaki tıkanıklığı gösterir.
Kan testleri (D-dimer): Kanda pıhtı oluşumuna işaret eden belirteçleri ölçer.
Ekokardiyografi: Kalp içinde pıhtı varlığını değerlendirir.
Tromboz Tedavisi Nasıldır?
Tromboz tedavisinde amaç, mevcut pıhtının büyümesini engellemek ve yeni pıhtıların oluşumunu önlemektir. Bazı tedavi yöntemleri ise şunlardır:
İlaç Tedavisi: Kan sulandırıcılar (antikoagülanlar), pıhtı çözücü ilaçlar (trombolitikler)
Cerrahi Müdahale: Büyük pıhtılarda, damar içi cerrahi yöntemlerle pıhtı çıkarılabilir. Bazı durumlarda toplardamara filtre yerleştirilerek pıhtının akciğere ulaşması engellenir.
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri: Uzun süreli hareketsizlikten kaçınılmalıdır. Bol su içmek, düzenli egzersiz yapmak ve dengeli beslenmek damar sağlığını destekler.
