ADIM ADIM BAŞKENT
ELMADAĞ
SİBEL BAY
Elmadağ’ın Tarihsel Öyküsü
İlçede bulunan Askleipos (Sağlık Tanrısı) ve Hygeia (Sağlık Tanrısının Kızı) heykelleri Roma Dönemi’ne ait olup Yenipınar Mahallesi’ndeki Aşağı Camii ise Osmanlı dönemine ait eserlerdendir.
İlçenin yerleşik yaşamına ilişkin ilk belgeler yaklaşık 400 yıl önce düzenlenen Ankara Şer´iye Mahkemesi’nde yer alan sicilleridir. Yozgat Köyü adı ile anılan Elmadağ, bu dönemde Ankara´ya bağlı olan bir yerleşim yeriydi. Aynı zamanda bu kayıtlar elde edilen bilgilere dayanarak Elmadağ’ın kervanların konakladığı bir Derbent Köyü olduğu ifade edilmektedir. Elmadağ’ın ilk yerleşim yeri ise bugünkü adı ile Yenipınar ve Yenidoğan Mahalleleri olmuştur.
Asi Yozgat ya da Yozgat Köyü olarak bilinen ilçe, 1928 yılından öncesine kadar Ankara Merkez Sancağı´na bağlı Bala kazasına ait bir köydür. Kurtuluş Savaşı döneminde büyük fedakârlıklar gösteren Elmadağ halkı, İstiklal Mücadelesine varını yoğunu katarak dâhil olmuş, Atatürk’ün Ankara’ya gelişinde kendisini karşılayan seymen alayının içerisinde varlıklarını göstermişlerdir.
1936 yılından bağlı olduğu Bala kazasından ayrılan Elmadağ, nahiye merkezi olarak Çankaya ilçesine bağlanmıştır. 1941 yılında ise ilçenin ismi Elmadağ olarak değiştirilmiştir. 1944 yılında Elmadağ Belediyesi kurulmuş, 1 Nisan 1960 tarihinde ise ilçe olarak kayıtlara geçmiştir.
Elmadağ’ın Coğrafyası
Derinden yüksekliği 1135 m olan ilçenin batısı kısmen düzlüktür. Her tarafından derin vadilerle yarılmış yaylalar üzerinde aşınmış tepeler ve sırtlar yer alır. Güney batısında 1862 m. yüksekliğe sahip Elmadağ, kuzeyinde ise 1995 m. Yüksekliğindeki İdris Dağı bulunur. İlçeyi boydan boya geçenek akan ve kuzeyde Kızılırmak ile birleşen Kargalı Deresi kar ve yağmur suları ile beslenen düzensiz bir rejime sahip bir akarsudur.
Elmadağ, Perme-Trias yaşlı kalkerlerle, plosen formasyonları üzerinde yer alır. Bu alanın büyük bir kısmı mermerleşmiş beyaz kalker ile kaplıdır. Kalker tabakaları doğuda ve güneyde; yüzeyde görülürken batıya gidildikçe üzeri örtü tabakaları ile kaplıdır. Kargalı Deresi çevresinde dar bir şerit halinde kalınlığı fazla olmayan alivyal topraklar yer alır. Kuzeybatısında ise plosene ait kırmızımsı esmer renkli killi seriler bulunur.
Elmadağ, soğuk ve sert geçen kış mevsimi ile karasal iklimin etkisi altındadır. İlçede, yüksek dağlarla örtülü olması nedeniyle gece ve gündüz, yaz ve kış aylarında büyük sıcaklık farkları görülmektedir. Kar yağışları Kasım ayında başlayarak Nisan aylarına kadar etkisini gösterir. En fazla yağış ise Ocak ayında görülür.
Aynı zamanda ilçede 1968’de Eski Yayla mevkiinde başlatılan ve başarılı sonuçlar elde edilen ağaçlandırma çalışmaları halen devam etmektedir.
TÜİK tarafından açıklanan 2019 verilerine göre, Elmadağ’da merkezde 26 bin 12; Hasanoğlan’da 15 bin 211; Yeşildere’de 2099; kırsalda ise 2235 olmak üzere toplam 45 bin 557 kişi yaşamaktadır.
Elmadağ’ın Temel Geçim Kaynakları
İlçenin temel ekonomik faaliyetleri arasında yer alan halıcılık, el dokuması kilim, heybe ve çanta yapımı, tarihi Selçuklulara kadar uzanan bir kültür birikimini yansıtmaktadır. Halıcılık daha çok Tekke, Akçaali köylerinde; kilim, heybe ve el dokuma çantalar ise Akçaali, Deliler, Hasanoğlan ve Kayadibi köylerinde sürdürülmeye devam etmektedir.
Elmadağ’ın Meşhur Lezzetleri
Yoğurtlu Tarhana
Yarmanın kaynatıldığı, ardından soğutularak yoğurdun ilave edildiği tarhana, küçük parçalara ayrılarak bir yere serilir ve kurutulur. Pişirilmeden önce ise su içine bırakılarak yumuşaması sağlanır.
Tandır ve Tandır Ekmeği
İlçenin yöresel lezzeti olan tandır ekmeği ise, mayalı olarak hazırlanan hamuru, tandıra uzun bir şekil verilerek yapıştırılır. Tandırın ilk yanışından içli olarak tanımlanan ulavaç yapılır.
Tirit
İlçenin en meşhur yemeklerinden olan tirit, yöresel bir et yemeğidir. Yapımında et, kuşbaşından biraz daha büyük olacak şekilde doğranarak suyu çekilene kadar pişirilir.
Elmadağ’da Görmeden Dönmeyin
Elmadağ Kayak Merkezi
Elmadağ Kayak Merkezi, Ankara’ya 26 kilometre uzaklıkta olup, Elmadağ’ın Yakup Abdal köyünde yer almaktadır. Kayak tesisleri ve dağ evinin bulunduğu Elmadağ ilçesi, kış aylarında yerli ve yabancı turistlerin rağbet ettiği bir kayak ve dağcılık merkezidir.
Hasanoğlan Kasabası
Elmadağ ilçe merkezine 15 km kadar mesafede yer alan bu kasaba, bünyesinde barındırdığı hasan dağı türbesi ile dikkatleri üzerine çekmektedir. Türbeye yakın bölgede Hasandede pınarı bulunuyor. Doğal güzellere ev sahibi yapan bu kasaba tatilciler için vazgeçilmez yerlerden biridir.
Aynı zamanda kasabada tarım, hayvancılık ve sanayi başlıca üretim kaynaklarından olup, özellikle arıcılık ve bal üretimi ile ön plana çıkmaktadır. Bu nedenle bal satın almak isteyenlerin de uğrak noktası olmaktadır.
