Asansöre girildiğinde sohbetlerin aniden kesilmesi, ortama sessizliğin hâkim olması ve özellikle tanıdık bir amirle yapılan kısa ama gergin konuşmalar, bu durumun sosyal açıdan ne kadar rahatsız edici olabileceğini gösterir.
Uzmanlara göre, asansöre binmek sadece fiziksel değil, psikolojik olarak da sıkışmışlık hissi yaratır. Bu nedenle pek çok kişi asansör yolculuklarını istemsizce gergin bir şekilde geçirir.
Kişisel Alan İhlali Beyni Alarm Durumuna Geçiriyor
Psikologlar, iki kişi konuşurken aralarında genellikle bir kol uzunluğunda mesafe bıraktıklarını belirtiyor ancak asansör gibi dar alanlarda bu mesafe neredeyse yok olur. Bu da kişisel alanın ihlali anlamına gelir ve bireylerde huzursuzluk, stres veya kasılma gibi tepkiler oluşturur.
Araştırmalar, insanların bu sırada istemeden başkalarını rahatsız etme korkusu yaşadıklarını da ortaya koyuyor. Bu nedenle kişiler duruşlarına, hareketlerine hatta nefes alış verişlerine bile dikkat eder, fazla kıpırdamamaya, göz temasından kaçınmaya çalışır.
Kişisel Alanın Psikolojik Önemi Nedir?
Kişisel alan, bireyin kendini güvende hissettiği görünmez bir sınır olarak tanımlanır. Bu sınır ihlal edildiğinde beyin bir “tehdit algısı” oluşturur. Yabancı biri fazla yaklaştığında içgüdüsel olarak geri çekilme isteği duyulması da bu mekanizmanın bir sonucudur.
Kalabalık bir asansörde insanlar bu rahatsızlığı azaltmak için genellikle yere bakar, telefonuyla ilgilenir ya da sessiz kalmayı tercih eder. Böylece kişisel sınırlarını koruma hissini bir nebze de olsa geri kazanırlar.
Asansördeki Davranışlarımız Kişiliğimizi Ele Veriyor
Avustralyalı araştırmacı Rebekah Rousi, asansörlerde yaptığı gözlemler sonucunda insanların nerede durduğunun bile kişilik özellikleriyle ilişkili olabileceğini öne sürdü.
Rousi’nin gözlemlerine göre;
-
Asansörün ön kısmında genellikle göz temasından kaçınan ve kendiyle ilgilenen kadınlar duruyor.
-
Onların arkasında, diğer yolcuları izleyen veya aynada kendine bakan genç erkekler bulunuyor.
-
Yaşlı bireyler ise çoğunlukla asansörün arka kısmını tercih ediyor.
Bu gözlemler, içe dönük kişilerin ön tarafta, dışa dönüklerin ise daha geride durma eğiliminde olabileceğini gösteriyor ancak araştırmacılar, asansördeki kişi sayısı, ruh hali ve sosyal etkileşim gibi faktörlerin bu davranışları etkilediğini belirtiyor.
Kontrol Duygusunun Kaybı Tedirginliği Artırıyor
Uzmanlar, asansöre binmenin tuhaf hissettirmesinin bir diğer nedenini de kontrolün tamamen elimizde olmamasına bağlıyor. Gidilecek katı seçtikten sonra yön, hız ve durma noktası tamamen mekanik bir sisteme bırakılır. Bu da bilinçaltında kontrol kaybı hissi yaratır ve tedirginliği artırır.