Günümüzde Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) kapsamında değerlendirilen Asperger sendromu, bireyin sosyal ilişkiler kurmasını, duygusal ifadeleri anlamasını ve çevresiyle etkileşimini zorlaştıran nörogelişimsel bir durumdur. İlk kez 1944 yılında Avusturyalı doktor Hans Asperger tarafından tanımlanan bu sendrom, çoğunlukla çocukluk döneminde fark edilir. Asperger sendromlu bireyler, yüksek zekaya sahip olmalarına rağmen sosyal kuralları anlamakta güçlük çekebilmektedir. Bununla birlikte belirli konulara yoğun ilgi gösterebilir ve rutinlerinde değişiklikten rahatsız olabilir. Doğru eğitim ve destekle bu bireyler, sosyal yaşamda ve mesleki alanlarda başarılı bir şekilde yer alabilirler.
Asperger Sendromunun Nedenleri Nelerdir?
Asperger sendromunun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve biyolojik faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.
· Genetik yatkınlık
· Beyin gelişimi farklılıkları
· Gebelik sırasında geçirilen enfeksiyonlar, toksinlere maruz kalma veya erken doğum risk faktörleri
Asperger Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
Asperger sendromu belirtileri kişiden kişiye değişse de, genellikle üç temel alanda belirginleşir: sosyal etkileşim, iletişim ve davranış kalıpları. En yaygın belirtiler şunlardır:
· Göz teması kurmakta zorlanma ya da rahatsız hissetme
· Sosyal ipuçlarını (mimik, jest, tonlama) anlamakta güçlük çekme
· Duyguları ifade etme ve başkalarının duygularını anlama konusunda zorlanma
· Arkadaş edinmekte ya da grup içinde iletişim kurmakta zorluk yaşama
· Konuşmaları genellikle tekdüze, resmi ya da monoton bir tonda olabilir.
· Espri, mecaz ya da kinayeleri anlamakta güçlük çekebilirler.
· Belirli konular hakkında uzun ve detaylı konuşmayı severler.
· Karşılıklı diyaloglarda konudan sapmadan konuşma eğilimindedirler.
· Belirli rutinleri takip etmeyi sever, değişikliklerden rahatsız olabilirler.
· Tek bir konuya yoğun ilgi duyar ve o konuda derin bilgi sahibi olabilirler.
· Tekrarlayıcı davranışlar gösterebilirler (örneğin elleri oynatma, sallanma gibi).
Nasıl Tanı Konulur?
Tanı, genellikle çocukluk döneminde gözlemlenen davranış farklılıklarıyla gündeme gelir.
· Psikiyatrik değerlendirme
· Gelişim testleri
· DSM-5 kriterleri
Asperger Sendromunun Tedavisi Nasıldır?
Asperger sendromunun kesin bir tedavisi yoktur fakat bireyin yaşam kalitesini artıran çeşitli destek yöntemleri uygulanabilir.
Eğitimsel Destek: Sosyal beceri eğitimiyle iletişim yeteneği geliştirilebilirken davranış terapileriyle tekrarlayıcı davranışlar kontrol altına alınabilir. Özel eğitim programları da bireyin güçlü yönlerini ön plana çıkarır.
Psikoterapi ve Rehberlik: Bireyin duygusal farkındalığını ve stresle başa çıkma becerilerini geliştirmek için uygulanır. Aile terapisi, ebeveynlerin çocukla daha sağlıklı bir iletişim kurmasına yardımcı olur.
İlaç Tedavisi (Destek Amaçlı): Depresyon, kaygı ya da dikkat eksikliği gibi eşlik eden durumlarda doktor kontrolünde ilaç tedavisi uygulanabilir.
