Bilimsel adıyla sığır süngerimsi beyin hastalığı (Bovine Spongiform Encephalopathy-BSE) olarak bilinen deli dana hastalığı, hem hayvan sağlığını hem de insan sağlığını tehdit eden tehlikeli bir enfeksiyondur. Sığırların beyin dokusunu olumsuz etkileyen bu hastalık, davranış bozuklukları, denge kaybı ve zayıflıkla karakterizedir. İnsanlara da bulaşabilen deli dana hastalığı, 1980’li yıllarda İngiltere’de büyük bir salgına neden olan ve dünya genelinde gıda güvenliği uygulamalarını kökten değiştiren bir hastalıktır.
Hastalığın Kökeni ve Nedenleri Nelerdir?
Deli dana hastalığının temelinde, ‘prion’ adı verilen anormal proteinler yer almaktadır. Bu proteinler, beyindeki sağlıklı hücreleri bozarak süngerimsi bir doku yapısına neden olmaktadır. Hastalığın yayılmasının en önemli nedenlerinden biri, geçmişte sığır yemlerine hayvansal proteinlerin (özellikle kemik unu) karıştırılmasıdır. Bu uygulama, enfekte hayvanlardan diğerlerine bulaşma riskini artırırken bugün birçok ülkede bu tür yemlerin kullanımı kesin olarak yasaklanmıştır.
Hayvanlarda Görülen Belirtiler Nelerdir?
· Ani huzursuzluk ve saldırganlık
· Denge kaybı ve yürüme zorluğu
· Kas titremeleri
· Süt veriminde düşüş
· Zayıflama ve kilo kaybı
Hastalık İnsanlara Nasıl Bulaşır?
Hastalık insanlara doğrudan temasla değil, enfekte sığır eti ya da ürünlerinin tüketimiyle bulaşır. Bu durumda hastalık vCJD (varyant Creutzfeldt-Jakob hastalığı) olarak adlandırılır. İnsanda hastalık ortaya çıktıktan sonra sinir sistemi hızla zarar görür ve şu belirtiler gözlenir:
· Hafıza kaybı, davranış değişiklikleri
· Uykusuzluk, depresyon ve denge kaybı
· Kas sertliği ve istemsiz hareketler
· Konuşma ve yürüme bozuklukları
Tanı ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Deli dana hastalığı, hayvanlarda genellikle ölüm sonrası beyin dokusu incelemesiyle teşhis edilir. İnsanlarda ise MRI, EEG, beyin biyopsisi ve genetik testler tanıya yardımcı olur.
Ne yazık ki bu hastalık ilerleyicidir ve şu anda kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Tedavide kullanılan belirli bir ilaç yoktur ve süreç sadece semptomları hafifletmeye yöneliktir. Bu nedenle erken teşhis ve koruyucu önlemler hastalıkla mücadelede en etkili yöntemdir.
Alınan Başlıca Önlemler Nelerdir?
· Hayvan yemlerinde hayvansal kaynaklı içeriklerin yasaklanması
· Enfekte hayvanların itlaf edilmesi ve gıda zincirine sokulmaması
· Et ürünlerinin veteriner kontrollerinden geçmesi
· Halkın gıda güvenliği konusunda bilgilendirilmesi
