Günümüzün dijital çağında, ekranlı medya kullanımının çocuklar üzerindeki etkileri giderek daha fazla araştırılırken uzmanlar, bu durumun çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceğini belirtiyor. Çocuk Nörolojisi Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Türkan Uygur Şahin, ekranlı medya kullanımının çocukların bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişimleri üzerinde olumsuz etkiler yarattığını ifade etti.
Dr. Şahin, ekranlı medyanın, özellikle bilgisayar kullanımı ve video oyunlarının, daha şiddetli depresif belirtiler ve anksiyete ile ilişkili olduğunu söyledi. Ayrıca, şiddet içeren içeriklere erken ve sürekli maruz kalmanın, anti-sosyal davranışların artmasına neden olabileceği uyarısında bulundu. Bağımlılık yaratan ekran sürelerinin psiko-nörolojik etkilerinin, sosyal becerilerde azalma ve madde bağımlılığına benzeyen özlem davranışlarının gelişmesine yol açtığını belirtti.
Çocuklar için Ekran Kullanım Yaşı Düşüyor
Dr. Şahin, çocukların ekranlarla etkileşim yaşama yaşının, 1970’te 4 yaşken, günümüzde 4 aya düştüğünü ifade etti. “Günümüz çocukları, mobil medya ve dijital ekosistemlerle büyüyen ‘dijital yerlilerdir’” diyen Şahin, çocukların ekranlı medya ile etkileşimlerinin artmasının, gelecekte daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğine dikkat çekti.
Ekran süresinin çocukların bilişsel gelişimini olumsuz etkileyebileceğine dikkat çeken Dr. Şahin, ekranlı medya kullanımının yürütücü işlevler, sensorimotor gelişim ve akademik başarı üzerinde de olumsuz etkiler yarattığını belirtti. Özellikle multitasking (çoklu görev yapma) alışkanlığının, gençlerin bellek ve dikkat gibi bilişsel becerilerini olumsuz yönde etkileyebileceği vurgulandı.
Dil ve Okuma Becerileri Üzerindeki Olumsuz Etkiler
Dr. Şahin, çocukların dil gelişimi için erken yılların kritik önem taşıdığını ifade ederek, “Ekran başında geçirilen zaman, çocuklar ile ebeveynleri arasındaki etkileşimi azaltır, bu da dil becerilerinin gelişimini olumsuz etkiler” dedi.
Ayrıca, ekran sürelerinin aşırı olmasının, dil gelişiminin yanı sıra okuma becerilerini de olumsuz etkileyebileceğini belirten Dr. Şahin, bu durumun özellikle küçük yaşlarda dikkat edilmesi gereken bir sorun haline geldiğine dikkat çekti.
Sosyal-Duygusal Gelişimdeki Riskler Nelerdir?
Ekranlı medya kullanımının çocukların sosyal ve duygusal gelişimini de tehlikeye atabileceğini belirten Dr. Şahin, psikolojik refahın azaldığını ve televizyon maruziyetinin, duygusal tepkisellik ve saldırganlık gibi davranışlarla ilişkili olduğunu belirtti.
Şiddet İçerikli Medyanın Psiko-Nörolojik Etkileri
Dr. Şahin, özellikle şiddet içeren video oyunları ve içeriklerin çocuklar üzerinde derin etkiler bıraktığını vurguladı. Bu tür içeriklere maruz kalmanın, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi sorunlara yol açabileceğini ifade etti.
Ekran Süresini Azaltma Yöntemleri
Amerikan Pediatri Akademisi, ebeveynlere ekran süresini azaltma konusunda önerilerde bulunmaktadır. 18 aydan küçük bebeklerin ekranlardan uzak tutulması gerektiğini belirten Dr. Şahin, 2 yaş ve üzeri çocuklar için ekranlı aktivitelerde ebeveyn katılımının önemini vurguladı. Ekran süresinin yaşa uygun ve sınırlı olmasının, çocukların gelişimine olumlu katkı sağlayacağı belirtildi.
