Sütün kaymağı, kaynatılan taze sütün yüzeyinde oluşan doğal yağ tabakasıdır. Kaymak, hem tek başına tüketilebilen hem de tatlı, börek ve kahvaltılarda kullanılan besleyici bir gıda olarak bilinir.
Özellikle pastörize edilmemiş veya günlük sütlerde kaymak oluşumu belirgindir. Kaymak, süt yağının yoğunluğunu ve tazeliğini gösterirken, lezzet açısından da sofraların vazgeçilmez bir öğesidir.
Sütü Kaynatma İşlemi
Kaymak elde etmenin temel adımı, taze sütü uygun sıcaklıkta kaynatmaktır. Sütü derin bir tencereye alıp orta ateşte kaynatmak, kaymağın yüzeyde yoğunlaşmasını sağlar. Kaynama sırasında sütün dibinin tutmaması için sürekli karıştırmak önemlidir.
Kaynama başladığında 4–5 dakika daha kaynatmak, yüzeydeki yağ oranını artırır ve kalın bir kaymak tabakası oluşmasını sağlar. Bu işlem sırasında süt taşarsa kaymağın kalitesi düşebilir; bu nedenle dikkatli olunmalıdır.
Sütün Soğutulması ve Kaymak Oluşumu
Kaynayan süt ocaktan alındıktan sonra tencerenin ağzı kısmen kapatılır. Bu, buharın çıkmasını sağlarken, dışarıdan toz ve yabancı maddelerin sütle temasını engeller.
Süt, oda sıcaklığında birkaç saat veya tercihen bir gece boyunca buzdolabında bekletildiğinde, yüzeyde yoğun, sarımsı bir kaymak tabakası oluşur. Sütün yavaş soğuması, kaymak tabakasının kalınlığını artıran önemli bir faktördür.
Kaymağın Toplanması ve Saklanması
Süt tamamen soğuduğunda, yüzeyde biriken kaymak tahta kaşık, spatula veya kepçe yardımıyla dikkatlice alınmalıdır. Altındaki süt karıştırılmamalı ve kaymak bütün halde yüzeyden kaldırılmalıdır.
Kaymak, cam veya porselen bir kaba alınarak buzdolabında muhafaza edilmelidir. Uzun süreli saklama için kaymak küçük porsiyonlar halinde dondurulabilir.
Doğal ve Yağlı Süt Tercihi
Gerçek ve lezzetli kaymak yalnızca yağlı ve doğal sütlerden elde edilir. Uzun ömürlü (UHT) sütlerde kaymak oluşmaz, çünkü bu sütler yüksek ısıda işlenir ve yağ yapısı kaybolur.
Kaymağın kalitesi, sütün yağ oranı ve tazeliğiyle doğrudan ilişkilidir. Süt ne kadar doğal ve yağlıysa, kaymak o kadar kalın ve lezzetli olur.
Kaymağın Kullanım Alanları Nelerdir?
Kaymak, kahvaltılarda reçel veya bal ile birlikte tüketilebileceği gibi, tatlılarda ve böreklerde de yoğun lezzet sağlar. Ayrıca, kaymaklı soslar ve çorbalar için de doğal bir yağ kaynağı olarak kullanılabilir. Evde yapılan kaymak, market ürünlerine kıyasla çok daha taze, doğal ve besleyici bir alternatiftir.
