İzmir Suikasti
Bundan tam 97 yıl önce, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’e yönelik “İzmir suikastı” girişimi, yapılan bir ihbarla ortaya çıkarıldı.
Mustafa Kemal’e İzmir’de suikast düzenleneceği, tetikçilerden motorcu Giritli Şevki’nin, Vali Kazım Bey’e ihbarda bulunmasıyla açığa çıktı.
İzmir’e gitmek üzere 14 Haziran’da yola çıkan Mustafa Kemal’in programını değiştirmesi ve suikastçılardan Sarı Efe Edip’in, aniden İstanbul’a gidişi, Giritli Şevki’nin telaşa kapılıp durumu valiye anlatmasını sağlamıştı.
Vali’nin verdiği bilgi üzerine, İzmir’e gidişini bir gün erteleyen Mustafa Kemal, durumu hükümete bildirdi ve 16 Haziran’da İzmir’e ulaştı.
Bu arada, güvenlik güçleri, suikastın planlayıcısı Birinci Meclis’te eski Lazistan Mebusu olan Ziya Hurşit ile tetikçiler Çopur Hilmi, Laz İsmail ve Gürcü Yusuf’u, suikastta kullanılacak silah ve bombalarla yakaladı.
Rum Gençlerinin Silahlı Saldırısı
19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak basan Mustafa Kemal Paşa, buradan Havza’ya gitmek için kentten ayrılmıştır.
Samsun-Kavak yolunda, Stilo isimli bir Rum, seçtiği yirmi Rum genci ile birlikte, Mustafa Kemal Paşa’nın geçeceği yerde pusu kurarak, üstü açık arabayı beklemeye başlamıştır.
Araba yaklaştığında söz konusu kişiler ateş açar. Ne yazık ki arabada bulunan 3 kişi ölür, ancak Gazi önlem amaçlı olarak 2 km öteden geldiği için bu elim olayı sağ salim atlatmıştır.
Erzurum-Sivas Yolunda Pusu
Kurtuluş Savaşı’nın başlarında, Mustafa Kemal Paşa’ya Erzurum-Sivas yolunda bir başka suikast girişiminde bulunulmuştur.
Erzincan’da kaldığı sırada kendisine Çardaklı Boğazı'nda pusu kurulacağına dair bilgi gelir.
Mustafa Kemal Paşa ve beraberindekiler, Dersimli Diyap Ağa’nın kardeşi Haydar Ağa ve adamlarının yol güvenliğini sağlamaları sonucunda yollarına devam etmişlerdir.
Böylece Elazığ Valisi Ali Galip’ten emir aldıklarını söyleyen çeteciler amaçlarına ulaşamamışlardır.
Rum Suikastçiler Ankara’da
Ankara Merkez Komutanı Abdülkadir Bey'in kardeşi Ankara Merkez Karakol Amiri Nuri Bey, Eskişehir'den gelen trenden inen bazı kişilerden şüphelenir ve sorgulamayı genişletir.
İçlerinden Todori isimli kişinin, Mustafa Kemal Paşa’yı öldürmek üzere geldiklerini itiraf etmesi karşısında sinirlenen Nuri Bey, bu şahsın başına bir yumruk savurmuş ve öldürmüştür.
Çerkez Ethem’in Mustafa Kemal Paşa’ya Silah Çekmesi
Mustafa Kemal Paşa’yı öldürmek isteyenler ve bununla ilgili planlar yapanlar arasında Çerkez Ethem de vardır. Yozgat İsyanı'ndan Ankara Valisi Yahya Galip Bey'i sorumlu tutan ve yargılamak isteyen Çerkez Ethem'e Atatürk izin vermez.
Mustafa Kemal Paşa’nın bunu engellemesi nedeniyle, “Büyük Millet Meclisi Başkanı’nı Meclisin kapısına asacağım.” şeklinde bir söz söylediği iddia edilmektedir.
Ethem, Ankara’ya geldiğinde, hasta olan Mustafa Kemal Paşa, onu hasta yatağında karşılamıştır. Düzenli orduya katılmak istemeyen Çerkez Ethem, bu görüşme sırasında Mustafa Kemal Paşa’yı öldürmek istemişse de, her tarafın tutulmuş olması ve Mustafa Kemal Paşa’nın da yastığının altındaki tabancasını eline alması nedeniyle buna cesaret edememiştir. Çerkez Ethem, Mustafa Kemal Paşa’ya “Geçmiş olsun.” diyerek odadan çıkmıştır.
İngiliz Casus Mustafa Sagir’in Suikast Girişimi
Temmuz 1920'de Afganistan temsilcisi olarak İstanbul'a gelen Sagir, Kuva-yı millîyecilerle yakın ilişki kurar.
Niyetini saklamayı başaran Sagir 11 Aralık 1920'de Ankara’ya gelir ve Gazi'den de ilgi görür ya da Gazi öyle olmasını ister. Çünkü, Atatürk ile yaptığı görüşmede Hint Müslümanlardan topladığı 3 milyon altını yardım olarak getireceğini söyleyen Sagir'e karşı Paşa kuşkucu yaklaşır ve takibini ister.
Sagir’in gizli yazışmaları, ilgililer tarafından çözülmüş ve özel bir kurye ile Ankara’ya gönderilmiştir. Bu mektuplardan, İngiliz casusu olduğu kesinlik kazanmıştır. Sorgusu sırasında, Ankara’ya Mustafa Kemal Paşa’yı öldürmek için geldiğini itiraf eden Mustafa Sagir, İstiklal Mahkemesi’nde yargılanmış ve idam cezasına çarptırılmıştır.
Mustafa Sagir’in cezası, Batılı devletlerin tüm tepkisine karşın, 24 Mayıs 1921’de infaz edilmiştir.
Osmanlı Devleti’ni Yeniden Kurma Niyetiyle Suikast Girişimi
Eski Ankara Valisi Abdülkadir, eski İstanbul Mebusu Yenibahçeli Şükrü, İlyas Sami, Dayı Mesut, Kör İbrahim, Hemşinli Komünist Mehmet, Kahya Hüseyin ve Kayıkçı Kahyası Ali Osman, Osmanlı Devleti’ni yeniden kurmak için Mustafa Kemal Paşa’yı öldürmeyi planlamışlar ve durumun ortaya çıkması üzerine de tutuklanmışlardır.
İstiklal Mahkemesi’ndeki yargılama sonucunda, Dayı Mesut, Yenibahçeli Şükrü, Abdülkadir Beyler ile İlyas Sami, Hemşinli Komünist Mehmet, İbrahim Efendilerin beraatlarına karar verilirken, Kayıkçılar kâhyası Ali Osman bir yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.
Yargılama sonunda bu denli hafif kararların çıkmasında, söz konusu kişilerin Kurtuluş Savaşı yıllarındaki vatansever hizmetlerinin büyük rolü olmuştur.
Ermeni Grubun Suikast Girişimi
1925 yılında Yunanistan’da yaşayan Ermenilerden üç kişilik bir suikastçı grup, Trakya’dan ve İskenderun’dan ülkeye ayrı ayrı giriş yapmışlardır. Trakya’dan giriş yapan Manok Manokyan adlı Ermeni’nin hareketleri şüphe çekmiş ve polis tarafından takibe alınmıştır.
İstanbul'dan Eskişehir'e geçen Manokyan polis tarafından gözaltına alınır ve İstiklal Mahkemesi'ne sevk edilir. Yargılama esnasında suçunu itiraf eden Manokyan iki arkadaşının da İskenderun'dan ülkeye giriş yaptığını ve onlarla Eskişehir'de buluşacaklarını söylemiş.
Manokyan, yargılama sonrasında idam edilmiş, diğer iki suikastçının izine rastlanmamıştır.
Çerkez Ethem Komitesi Tarafından Suikast Girişimi
Teşkilat-ı Mahsusa'nın önemli istihbaratçısı Kuşçubaşı Eşref'in kardeşi Hacı Sami Atina'daki Çerkez komitesi tarafından Gazi'yi öldürmek üzere görevlendirilir.
Hacı Sami, 17 Ağustos 1927 tarihinde, üç adamıyla birlikte, Sisam Adası’ndan gizlice Kuşadası’na geçmiştir.
Hacı Sami ve yanındakilerin bölgedeki Yörüklerden tehditle yiyecek istemesi yüzünden çatışma çıkmış, jandarmanın da müdahalesiyle olay büyümüştür.
Çarpışmada Hacı Sami ve kardeşi Ahmet öldürülmüş, diğerleri de yakalanmıştır.
Böylece Mustafa Kemal Paşa’ya yönelik bir suikast girişimi bertaraf edilmiştir.
Osmanlı Şehzadesinin Suikast Girişimi
Osmanlı şehzadelerinden Abdülaziz'in yeğeni Prens Sami'nin Türkiye'de yaşayan adamları Gazi'ye suikast yapmak için birtakım hazırlıklar yapar.
Söz konusu kişiler, Atatürk’ün öldürülmesi durumunda, Prens Sami’yi tahta çıkarma planları yapmışlar ve hatta adı geçen kişiye teklif bile götürmüşlerdir.
Ancak Prens Sami’nin, İngiltere’den beklediği parasal yardımı alamaması ve Atatürk’ün hastalığı nedeniyle ikametgâhının dışına çıkamaması üzerine yapılan planlar hayata geçirilememiştir.
