1930 Hakkari Depremi: 7.6
7 Mayıs 1930 tarihinde Türkiye saatiyle 00:34’te Türkiye-İran sınırında meydana gelen depremde sınırın Türkiye tarafında Hakkari depremden etkilendi. İran’ın Salmas düzlüğünde gerçekleşen depremde ana şoktan önce hasar yapıcı bir öncü deprem meydana geldi ve halk uyarıldı. Diğer deprem, Salmas düzlüğü, Kutur güneyindeki dağlık bölgede ve Türkiye’de Zap suyunun akış yukarı bölgesinde meydana geldi. 80 köy tamamen yıkıldı. Büyüklüğü 7,6 olan bu depremde 2 bin 514 kişi yaşamını yitirdi, yaklaşık 3 bin bina hasar gördü. 7 km derinliğinde meydana gelen depremde, Hakkari’nin tamamı yıkıldı.
1939 Erzincan Depremi: 7.9
Sadece Türkiye değil, dünyada da meydana gelen en büyük depremlerden biri olan “Büyük Erzincan Depremi”nde 32 bini aşkın kişi hayatını kaybetti. 7,9 büyüklüğündeki deprem, 27 Aralık 1939’da saat 01:57 sıralarında meydana geldi. Depremde 100 bin kişi yaralandı, 110 bini aşkın bina ise yıkıldı.
Şehrin neredeyse tamamının yıkıldığı depremde havanın çok soğuk olması ve yardımların hava koşulları nedeniyle ulaşamaması ölü sayısının artmasına neden oldu. Halka yardım etmesi için cezaevinden bırakılan mahkumlar, yaklaşık bin kişinin hayatını kurtardı.
Dünyanın büyük depremleri arasında sayılan depremden Erzincan’ın yanı sıra 11 il etkilendi.
Depremin hemen ardından yardım kampanyaları başlatıldı. Çeşitli illerden ve yurtdışından yapılan yardımlar bölgeye aktarıldı. Depremden etkilenen yurttaşlara destek için farklı kampanyalar da düzenlendi. Ankara Halkevi depremzedeler için konser ve piyesler tertip etmiş, Ankara’da bazı sinemalar birkaç günlük hasılatlarını depremzedelere yollanması yönünde karar aldı. Fenerbahçe, Galatasaray ve Beşiktaş’ın da içinde bulunduğu 8 kulüp kendi aralarında maçlar yaparak buradan elde edilen gelirleri depremzedelerin ihtiyaçları için kullandı.
Depremden sonra ilk etapta yaralılar ve evsiz kalanlar yıkılmayan binalara yerleştirildi, bir kısmına çadır verilerek geçici olarak bir barınma kampı oluşturuldu ardından Divriği ve Kayseri’ye yerleştirildi. Akrabaları ölmüş ve kimsesiz kalmış kadınların 200 kadarı da bez fabrikasında çalışmak üzere Malatya’ya gönderildi. İskân ve göç çalışmaları devam ederek depremzedelerin bir kısmı hem aile hem de birey olarak Ankara, Bursa, İzmir ve Giresun gibi şehirlerde yaşadı.
Tokat Erbaa Depremi: 7.0
Merkez üssü Erbaa, Niksar hattı olan, 20 Aralık 1942 tarihinde yerel saat ile 17.03’te meydana gelen deprem, 7.0 büyüklüğünde gerçekleşti. Bu depremle Erbaa adeta haritadan silindi. Deprem, Niksar’ın doğusu ile Erbaa kuzeyi arasında yaklaşık 50 km’lik bir yüzey kırığı oluşturdu. Şehirde büyük hamam ile birkaç ahşap yapı ancak ayakta kalabilmeyi başardı. Depremde 3 bin kişi can verirken 6 bin 300 kişi yaralanmıştır.
Depremde 2295 ev yıkılmış, 4 otel, 4 fırın, 127 dükkân, 8 kahvehane, 13 depo ve belediye binası yerle bir olmuştur. 1942 depreminde 16 yangın meydana gelmiş, tutuşan evlerin hemen hemen tamamı yanarak yok olmuştur.
Dönemin Tokat Valisi İzzettin Çağpar verdiği mülakatta deprem anını ve yaşanan dehşeti şöyle anlatmış:
“Deprem saat 17.00’de oldu. 30 saniye sürdü ve ufki istikametten geldi. Niksar ve Erbaa’dan hiçbir haber alınmayınca jandarma komutanını Niksar’a yolladım. Ben de yanıma bir operatör alarak Erbaa’ya hareket ettim. Kasabaya yaklaşırken yeni bir bina olan Boğma (Niksar-Gözpınar) karakolunun tamamıyla yıkıldığını ve iyi bir tesadüfle jandarmaların kurtulmuş olduklarını gördüm. Depremin dehşetini Erbaa’da anladım. Erbaa yakınındaki Aladon (Aladun - Yeni Mahalle) ve Tepekışla köyleri tamamıyla yıkılmıştı, yer yer yangınlar çıkmıştı. Tarla içlerinden Erbaa’ya geçtik. 16 yangın kasabayı sarmıştı. Ev namına bir şey kalmamıştı. Herkes birbirinden habersiz ve feryat içinde idi. Memurların bir kısmı ölmüştü.”
Samsun Ladik Depremi: 7.2
26 Kasım 1943 günü Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun orta kesiminde, Ladik ile Tosya arasında 7.2 büyüklüğünde çok yıkıcı bir deprem olmuştur. Deprem, batıda Erbaa’dan doğuda Ilgaz’a kadar uzanan 300 km uzunlukta ve 20 km genişlikte bir zon içerinde yer alan tüm yerleşim alanları harabe haline getirmiştir.
Deprem, geniş bir alanı etkilemiş, doğuda Taşova’dan, batıda Ilgaz’a kadar uzanan kasaba ve köylerde hissedilmiştir. Büyük kayıpların olduğu bu depremde, binaların yüzde 75’i yıkılmış, kamu binaları ve tarihi binaları tamamen yıkmış ve karayolları, tren yolları ve telgraf hatlarında onarılamayacak hasar meydana gelmiştir.
Deprem sonrası yangınlar çıkmış ve ilave hasar meydana gelmiş, 4 bin kişi hayatını kaybederken 5 bin kişi de yaralanmıştır. Depremde 40 bine yakın bina hasar görmüştür.
Bolu Gerede Depremi: 7.3
Kuzey Anadolu Fay Zonu’nda, Bolu-Gerede arasında, 7.3 büyüklüğünde çok yıkıcı bir deprem olmuştur. Deprem, doğuda Ilgaz’dan batıda Abant’a kadar uzanan 200 km uzunlukta ve 25 km genişlikte bir alan içinde yer alan tüm köyleri ve yerleşim yerlerini yerle bir etmiştir. Depremde, binlerce insan hayatını kaybetmiştir. Deprem, bu zon içinde bulunan tüm mühendislik yapılarını harabe haline getirmiştir.
Yenice Gönen Depremi: 7.2
18 Mart 1953 Saat 21:06’da meydana gelen ve dışmerkezi Yenice’nin yaklaşık 12 km doğusunda bulunan bu deprem Kuzeybatı Anadolu’da geniş alanlarda hissedilmiştir. Depremin büyüklüğü 7.2, odak derinliği ise 10-12 km arasındadır.
Bu deprem sonucunda 30 bin kilometre karelik bir alanda hasar ve tahribat oluştuğu belirtilmiştir.. 8 binden fazla yapı yıkılmış ya da ağır hasarla karşı karşıya kalmıştır. Bir o kadar yapı da hafif hasar geçirmiştir. 211 okul, 176 resmi bina, 27 cami yıkılmış, toplam 250 kişi yaşamını yitirmiştir. Çanakkale yarımadası, Anadolu’nun kuzeybatı kesimi, Marmara ile kuzey Ege arasında yer alan civar bölgeler depremden az ya da çok etkilenmiştir.
Yenice, fay zonu yakınında ve bir çakıl konisi üzerinde kurulmuş bulunmaktadır. Bu nedenle hasar çok şiddetli olmuş 450 evden 420’si ağır hasar görmüş, bin 700 kişiden 192’si yaşamını yitirmiştir. Gönen’de 16 kişi ölmüş, 2 bin 449 yapıdan 738’i ağır hasara uğramış ya da önemli hasar geçirmiş ve 570 evde de az hasar gözlenmiştir.
Fethiye Rodos Depremi: 7.1
25 Nisan 1957 Saat 04:26’da meydana gelen deprem Rodos ve Fethiye arasındaki bölgede ve 12 adada geniş çaplı hasara yol açmıştır. Depremin büyüklüğü 7.1, odak derinliği ise 20 km civarındadır.
24 Nisan 1957 gecesi saat 21.17’de 6.2 şiddetinde, 25 saniye süren, merkezi Fethiye olan deprem; Marmaris, Köyceğiz, Rodos, Muğla, Kaş, Bodrum, Milas, Yatağan, Acıpayam, Tefenni, Finike, Aydın, Isparta, Burdur, Ödemiş, Nazilli, Denizli, Symi ve Kos’ta da hissedilmişti. Bu sarsıntıdan yaklaşık 7 saat sonra, 25 Nisan sabahı saat 04.26’da 7.1 şiddetinde ve 60 saniye süren ikinci bir sarsıntı yine aynı bölgede etkili olmuştu.
İlk sarsıntıda Fethiye halkının büyük bölümü teravih namazı için camilerdeydi. Yeni Cami’nin minaresinin yıkılması sonucu 4 kişi hayatını kaybetmişti. İlk sarsıntıdan sonra halkın büyük bölümünün, evlerini terk etmiş olması, ikinci sarsıntıdaki can kaybının nispeten az olmasını sağladı. Fakat yine de toplam 67 kişi hayatını kaybetti.
Depremin sonucu; Fethiye’de rıhtımın 5-6 metrelik kısmı sahilden koparak sulara gömüldü, bu civardaki asfalt yollar yer yer yarıldı, telefon telleri koptu, haberleşme tamamen kesildi, ilçedeki hastane, cezaevi, postane, ortaokul, sağlık okulu ve belediye binası tamamen yıkıldı, Yeni Cami ve diğer camilerin minareleri kısmen hasar gördü. Devlet Bakanlığı tarafından verilen resmi istatistiklere göre bütün deprem bölgesinde toplam 3 bin 796 ev, 20 okul binası, 3 cami, 23 resmi bina, 124 işyeri tamamen yıkıldı.
Bolu Abant Depremi: 7.1
26 Mayıs 1957’de gerçekleşmiştir. Depremin büyüklüğü 7.1, odak derinliği 10 km’dir. Deprem, Doğuda Abant Gölü, Elmacık ve Mudurnu nehri ile batıda Dokurcun arasında uzanan 40 km’lik dar bir zonda oldukça büyük hasar yapmıştır. Bu zon içerisinde, ahşap binalar dâhil tüm evler tamamen yıkılmıştır.
Deprem, birçok heyelana neden olmuştur. Özellikle, heyelanlarda biri, Güney köyünün doğusunda, Seymen deresini engelleyerek geçici bir göl meydana getirmiştir. Deprem 5 bin yapının ağır hasar görmesine, 52 kişinin ölümüne ve 101 kişinin ise yaralanmasına neden olmuştur.
Balıkesir Manyas Depremi: 7.0
6 Ekim 1964 Salı günü, saat 16:32’de Manyas civarında 7.0 büyüklüğünde yıkıcı bir deprem olmuştur. Deprem, Manyas Gölü’nün güneyinde ve Marmara Denizi’nin güney kıyılarında alüvyal düzlüklerinde kurulmuş olan yerleşim yerlerini içine alan oldukça geniş bir alanda hasar yapmıştır.
Depremde, Manyas’da 1805 konut yıkık ya da ağır, 1067 konut orta, 5588 konut hafif; Susurluk’da 173 konut yıkık ya da ağır, 207 konut orta, 6549 konut hafif; Bandırma’da 690 konut yıkık ya da ağır, 744 orta, 11702 konut hafif; Gönen’de 515 konut yıkık ya da ağır, 1295 orta, 7952 konut hafif; Mustafa Kemal Paşa’da 1137 konut yıkık ya da ağır, 608 konut orta, 8848 konut hafif; Karacabey’de 1187 konut yıkık ya da ağır, 550 konut orta, 2952 konut hafif hasar görmüştür. 73 kişi hayatını kaybetmiştir.
Varto Depremi: 6.9
İlki 7 Mart’ta olan deprem 14 kişinin ölümüne yol açarken 19 Ağustos 1966’da meydana gelen 6,9 büyüklüğündeki deprem 30 saniye sürdü ve Varto’da tüm binaların yıkılmasına neden oldu. Erzurum, Muş ve Bingöl’ü de etkileyen depremde yaklaşık 2 bin 500 kişi yaşamını kaybetti. Depremde hükümet konağı, ilkokullar, ziraat ve veteriner lojmanları ve yatılı okulun tesisleri gibi betonarme kamu binaları da yıkıldı. İlk günler depremzedelere yapılan yardımlar düzensizdi. Yiyecek ve giyecekler göz kararı ile dağıtıldı. Depremzedelerin önemli bir kısmı uzun süre en çok ihtiyaç duydukları çadıra kavuşamadı.
1967 yılının Ocak ayına gelindiğinde deprem bölgesinde kalmayı kabul edenler, nüfus sayısına göre 20 ila 40 metrekare arasındaki barakalara yerleştirilmişlerdi. Nakdi yardım alan depremzedelerin birçoğu, kışı geçirmek için İstanbul’a geldi ve depremzedeler Gültepe, Çağlayan ve Silahtar’daki gecekondularda odalar kiraladı. Bir kısım depremzede kışı çadırda geçirmek zorunda kaldı. Depremden bir iki yıl sonra Varto’da yeni binaların temelleri atıldı fakat birçok depremzedeye uzun yıllar boyunca konutları teslim edilemedi.
Kütahya Gediz Depremi: 7.2
28 Mart 1970 yılında yaşanan deprem 23.05 sıralarında 7,2 şiddetinde oldu. Merkezi Kütahya Gediz olan depremde tüm Batı Anadolu sarsıldı ve depremi başka sarsıntılar takip etti. Haftalar sonra dahi farklı büyüklükte sarsıntılar ve ufak depremler hissedildi.
Yaklaşık olarak 3 bin km2 genişliğindeki sarsıntı alanında takriben 3 bin 500 ev tamamen yıkıldı, 7 bin ev ağır ve 10 bin 600’den fazla bina da ağır hasar aldı. 33 bin aile, yaklaşık olarak 80 bin kişi evsiz kaldı. Resmi kaynaklara göre 800 yabancı kaynaklara göre bin 86 kişi hayatını kaybetti.
Deprem sonrasında yıkılan ve tamamen harabeye dönüşen şehrin Uşak yolu üzerinde 7 km ilerisine Kadınlar Pazarı denilen mevkiye yeniden bir şehir kuruldu ve yıkılan şehre “Eski Gediz” adı verildi.
1976 Muradiye Depremi: 7.5
24 Kasım 1976'da 7,5 büyüklüğündeki depremde, 3 bin 840 kişi yaşamını yitirdi, yaklaşık 500 kişi yaralandı ve 10 bin bina hasar gördü. 2 bin kilometrekarelik bir alandaki evlerin yüzde 80’i yıkıldı.
Depremin yanı sıra bölgede gece hava sıcaklığının -17 dereceye kadar düşmesi sonucu donma nedeniyle de ölümler oldu. Yağmur ve kar yağışları nedeniyle kurtarma ve yardım çalışmaları gecikti. Deprem en çok Muradiye ve çevre ilçeler olan Erciş ve Özalp’de can ve mal kaybına sebep oldu.
3 bin 304 kişilik nüfusa sahip Çaldıran’da evlerin yüzde 95’i yıkıldı ve 615 kişi öldü.
1999 Kocaeli Gölcük Depremi: 7.6
17 Ağustos 1999’da yerel saatle 03:02’de merkez üssü Gölcük olan 7.6 büyüklüğündeki 45 saniye süren Gölcük depremi sadece Kocaeli’nde değil, Ankara’dan İzmir’e kadar geniş bir bölgede ve Marmara’da hissedildi. Resmi bilgilere göre 17 bin 480 kişi öldü, 23 bin 781 kişi yaralandı, 505 kişi sakat kaldı, 285.211 ev, 42.902 işyeri hasar gördü.
2010 yılında yayınlanan Meclis Araştırması Raporu’nda ölen kişi sayısı 18 bin 373 olarak güncellendi.
İstanbul'da bin 880 kişinin yaralandığı depremde 41 bine yakın konut ve işyerinde hasar oluştu, 18 bin 162 konut orta ve ağır şiddetteki hasar yüzünden oturulamaz hale geldi. Tüm Marmara Bölgesini etkileyen deprem nedeniyle yaklaşık 200 bin kişi evsiz kaldı, 66 bin 441 konut ve 10 bin 901 iş yeri yıkıldı, 285 bin 211 konut ve 42 bin 902 iş yerinde hasar tespit edildi.
Düzce Depremi: 7.2
12 Kasım 1999 Cuma Günü Saat 18.57’de Düzce’de 30 saniye süren 7.1 büyüklüğündeki depremde, 710 kişi yaşamını yitirdi, 2 bin 679 kişi yaralandı, binlerce kişi evsiz kaldı.
12 Kasım 1999 depremi, 17 Ağustos 1999’daki kırılmaların Düzce fayının doğu bölümünü tetiklemesi sonucu gelişmiştir.
Gölcük depreminin hemen ardından yaşanan Düzce Depremi 7.2 büyüklüğündeydi ve 30 saniye sürdü. Merkez üssü Düzce olan deprem, Kaynaşlı'yı da yerle bir ederken, Bolu'nun da bir bölümünde can kayıplarına neden oldu. Düzce, Akçakoca, Cumayeri, Çilimli, Gölyaka, Gümüşova, Kaynaşlı ve Yığılca'da resmi rakamlara göre toplam 710 kişi hayatını kaybederken 2 bin 678 kişi de yaralandı.
Van Depremi: 7.1
23 Ekim 2011 Pazar günü saat 13.40 sularında Van Merkeze bağlı Tabanlı köyü merkez üssü olmak üzere büyük bir deprem meydana gelmiştir. Şehirde geniş çapta hasara yol açan depremin büyüklüğü 7.1 olarak ölçülmüştür.
Tüm Türkiye bu depremin yaralarını sarmak için seferber olmuşken bu kez de 9 Kasım 2011 Çarşamba günü 21.20 sularında Van Merkez’e 16 kilometre uzaklıktaki Edremit ilçesinde, aletsel büyüklüğü 5.7 olan yeni bir deprem meydana gelmiştir. 23 Ekim ve 9 Kasım 2011 depremlerinde toplam 644 kişi hayatını kaybetmiş, bin 966 kişi yaralanmış, 252 kişi ise enkazlardan sağ olarak kurtarılmıştır.
AFAD tarafından işletilen Ulusal Sismoloji Gözlem Ağı’nın verilerine göre, deprem sonucu açığa çıkan enerji miktarının oldukça büyük olduğu, 23 Ekim’de ana şokun oluşturduğu enerjinin Hiroşima’ya atılan atom bombasının 33,2 katına, meydana gelen artçılar da hesaba katıldığında, açığa çıkan enerjinin 37 atom bombasına denk olduğu kaydedilmiştir.
İzmir Depremi: 7.0
Merkez üssü Yunanistan’ın Sisam adası açıklarında olan deprem 30 Ekim 2020’de yaşandı. 7.0 büyüklüğündeki deprem 15 saniye sürdü. Bu süre 9 binanın tamamen yıkılmasına yetti.
Deprem ve deprem sonucu oluşan tsunami, Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde, Yunanistan'ın Kuzey Ege ve Güney Ege bölgelerinde can kayıplarına ve maddi hasarlara sebep oldu. AFAD'ın yaptığı açıklamaya göre, Türkiye'de 1'i boğulma sonucu olmak üzere toplam 117 kişi öldü ve bin 34 kişi yaralandı. İzmir'in Bayraklı ve Bornova ilçelerinde çok sayıda bina yıkıldı. Yunanistan'da ise 2 kişi öldü ve 19 kişi yaralandı, Sisam Adası'ndaki Meryem Ana Kilisesi yıkıldı.
Deprem, Türkiye ve Yunanistan'da toplam 119 kişinin ölümüne ve bin 053 kişinin ise yaralanmasına neden oldu.
Kahramanmaraş Depremleri: 7.8 ve 7.5
2023 Kahramanmaraş depremleri, 6 Şubat 2023'te dokuz saat arayla meydana gelen, merkez üsleri sırasıyla Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan, 7.8 ve 7.5 büyüklüklerindeki iki depremdir.
Mercalli şiddet ölçeğine göre sarsıntıların şiddeti, ölçeğin en yüksek değeri olarak saptandı. Depremler sonucunda Türkiye'de resmî rakamlara göre en az 53 bin 537, Suriye'de ise en az 8 bin 476 kişi hayatını kaybetti ve toplam 122 binden fazla kişi ise yaralandı. Depremlerin ardından büyüklüğü 6.7'ye kadar varan 45 binden fazla artçı sarsıntı gerçekleşti.
Pazarcık merkezli ilk deprem, Türkiye ve Suriye'nin yanı sıra Lübnan, Kıbrıs, Irak, İsrail, Ürdün, İran ve Mısır'ın da yer aldığı geniş bir coğrafyada hissedildi.
İki büyük deprem, yaklaşık 350.000 km2 (140.000 mil kare) alanda, Almanya'nın toplam yüz ölçümü kadar bir bölgede hasara yol açtı ve 14 milyon kişiyi etkiledi. Türkiye'de birçok tarihî yapı da dahil ilk gün 39 binden fazla bina yıkılırken, 11 ilde toplam 518 bin konut yıkıldı veya ağır hasar aldı. Ayrıca 128 bin 778 konut ise orta derecede hasar aldı.
Afet sonrası 2 milyondan fazla kişi barınma sorunu yaşarken en az 5 milyon kişi farklı bölgelere göç etti. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), depremler sonucu Türkiye'de 658 bin, Suriye'de ise 170 bin çalışanın geçim olanaklarını kaybettiğini duyurdu.
