Kimi dualarda yankılanıyor, kimi masallarda yeniden hayat buluyor. Binlerce yıl öncesinin izlerini taşıyan bu diller, insanlığın ortak mirasını yansıtıyor. Ancak teknoloji, göçler, asimilasyon politikaları ve küreselleşmeyle birlikte bu diller birer birer yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. UNESCO'nun "tehlike altındaki diller" listesinde yer alan bu kadim diller, sadece sözlerden ibaret değil; aynı zamanda halkların hafızasını, inançlarını, geleneklerini ve tarihini de barındırıyor. İşte dünyada unutulmaya yüz tutmuş, köklü geçmişe sahip 10 kadim dil:
1. Aramice
Aramice, antik Orta Doğu’nun en önemli dillerinden biridir. Bir dönem Mezopotamya, Levant ve İran coğrafyasında resmi dil olarak kullanılan Aramice, İncil’in bazı bölümlerine de kaynaklık etmiştir. Yahudi, Hristiyan ve Süryani toplulukların ibadetlerinde kullanılan bu dil, bugün sadece birkaç bin kişi tarafından konuşuluyor.
2. Tamilce
Tamilce, Hindistan’ın güneyinde, özellikle Tamil Nadu bölgesinde konuşulan çok eski bir dildir. Yaklaşık 2000 yıldan fazla geçmişi olan bu dil, halen milyonlarca kişi tarafından konuşulmasına rağmen klasik Tamilce yani kadim biçimi unutulmaya yüz tutmuştur. Modern Tamilce'nin baskınlığı, bu köklü dilin edebi mirasının kaybolmasına neden oluyor.
3. Ladino Dili
Ladino, 15. yüzyılda İspanya’dan Osmanlı İmparatorluğu’na göç eden Sefarad Yahudilerinin konuştuğu bir dildir. Eski İspanyolcaya dayanan Ladino, Osmanlı topraklarında yüzyıllarca varlığını sürdürmüştür. Günümüzde ise başta Türkiye ve İsrail olmak üzere sadece birkaç bin kişi tarafından konuşuluyor.
4. Zazaca
Türkiye’nin doğu bölgelerinde, özellikle Dersim, Bingöl ve Diyarbakır çevresinde konuşulan Zazaca, Hint-Avrupa dil ailesine ait bir dildir. Yüzyıllar boyunca sözlü gelenekle aktarılan bu dil, yazılı kaynakların azlığı ve genç kuşakların Türkçeye yönelmesi nedeniyle yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
5. Sanskritçe
Sanskritçe, Hindistan’ın dini ve felsefi metinlerinin yazıldığı, dünyanın en eski dillerinden biridir. Hinduizm, Budizm ve Jainizm'in kutsal metinleri bu dille yazılmıştır. Günümüzde akademik çevreler dışında konuşanı çok az olan Sanskritçe, Hindistan’ın kültürel mirası olarak korunmaya çalışılıyor.
6. Çuvaşça
Çuvaşça, Rusya’da yaşayan Çuvaş halkının konuştuğu bir Türk dilidir. Diğer Türk dillerinden oldukça farklı yapısıyla dikkat çeker. Sovyetler dönemindeki Rusçalaştırma politikaları ve şehirleşme, Çuvaşça’nın günlük hayatta kullanımını büyük oranda azaltmıştır.
7. Baskça
Baskça, İspanya ve Fransa sınırında, Pirene Dağları bölgesinde konuşulan izole bir dildir. Hiçbir dil ailesine doğrudan bağlı olmayan Baskça'nın kökeni hâlâ tam olarak bilinmiyor. İspanyolca ve Fransızcanın baskısı altında kalan Baskça, bölgesel desteklerle yaşatılmaya çalışılıyor.
8. Manx Dili
Manx dili, Britanya adalarının ortasında yer alan Man Adası’nda konuşulan Kelt kökenli bir dildir. 20. yüzyılın ortalarında neredeyse tamamen yok olan Manx, son yıllarda yapılan dil canlandırma çalışmalarıyla yeniden öğretilmeye ve konuşulmaya başlandı.
9. Gotça
Gotça, Germen dilleri grubuna ait olup Antik Çağ’da Gotlar tarafından konuşuluyordu. Gotların Avrupa’daki egemenliğiyle yayılan bu dil, Hristiyanlığın erken dönem metinlerinden biri olan Wulfila İncili ile bilinir. Bugün yalnızca yazılı belgelerde yaşayan Gotça, akademik araştırmalar dışında kullanılmıyor.
10. Ainu Dili
Ainu dili, Japonya’nın kuzeyinde, özellikle Hokkaido Adası’nda yaşayan Ainu halkının dilidir. Japon kültürü ve dili karşısında zamanla gerileyen Ainu dili, UNESCO tarafından "yok olma riski çok yüksek" kategorisinde sınıflandırılıyor. Günümüzde dili akıcı konuşabilen kişi sayısı yok denecek kadar azdır.
