Fransa, 65 yıl önce çekildiği Madagaskar’da yeniden etkili olma çabasını sürdürüyor. İki ülke arasındaki ilişkiler, sömürge geçmişinin izleri ve siyasi istikrarsızlıklar nedeniyle hâlâ karmaşık bir yapı sergiliyor.
Sömürge Döneminin Derin İzleri Sürmeye Devam Ediyor
19. yüzyılın sonlarında Fransız kuvvetlerinin işgal ettiği Madagaskar, 1896’da resmen Fransa’nın sömürgesi haline geldi. General Joseph Simon Gallieni’nin yönettiği askeri operasyonlar sonucunda yerel monarşi yıkıldı ve ada Fransız idaresine geçti. Sakalava Kralı Toera’nın bağımsızlık direnişi acı bir şekilde bastırıldı; binlerce Malgaş hayatını kaybetti. Kral Toera idam edildi, Merina Hanedanı’nın son hükümdarı III. Ranavalona ise sürgüne gönderildi. Bu dönem, Madagaskar’ın siyasi hafızasında derin yaralar bıraktı.
Kanlı Bağımsızlık Mücadelesi
Malgaş halkı, Fransız yönetimine karşı direnişini hiçbir zaman bırakmadı. 1910’lu yıllarda entelektüel çevrelerin öncülüğünde bağımsızlık düşüncesi güç kazandı. 29 Mart 1947’de ise ülke genelinde büyük bir ayaklanma patlak verdi.
Ayaklanma kısa sürede adanın üçte birine yayıldı ancak Fransız ordusunun sert müdahalesiyle bastırıldı. On binlerce kişi yaşamını yitirirken, bu olay Madagaskar’ın özgürlük mücadelesinin simgesi haline geldi.
1960’ta Bağımsızlık Geldi Ancak Fransa Etkisi Bitmedi
Fransa, 1960’ta Madagaskar’ın bağımsızlığını tanıdı; ancak ülkedeki ekonomik, kültürel ve diplomatik etkinliğini korumayı sürdürdü.
Hint Okyanusu’ndaki stratejik adalar hâlâ iki ülke arasında gerginliğe neden oluyor. Madagaskar bu adaların kendisine ait olduğunu savunurken, Fransa bölgede egemenliğini sürdürmekte kararlı. Birleşmiş Milletler kararları Madagaskar’ın tezini desteklese de Fransa, deniz yetki alanları ve doğal rezervlerle bölgedeki varlığını güçlendiriyor.
Eserler ve İnsan Kalıntıları Geri Gönderildi
Fransa, sömürge döneminde alınan bazı tarihi eserleri ve insan kalıntılarını iade etmeye başladı. Emmanuel Macron yönetimi bu adımları, Afrika’da Fransa’nın imajını yenileme hamlesi olarak sunuyor. 1 Eylül 2025’te uçakla Madagaskar’a getirilen üç Malgaş kahramanın kafatası, 2 Eylül’de başkent Antananarivo’da düzenlenen törenle Ulusal Kahramanlar Mozolesi’nde defnedildi.
Fransız Etkisi Hâlâ Çok Güçlü
Fransızca, Madagaskar’da hem eğitim sisteminde hem de devlet kurumlarında hâlâ merkezi bir konumda. Fransa tarafından verilen burslar ve kültürel iş birliği projeleri, genç nesillerin Paris’le bağlarını güçlendiriyor.
Zengin yeraltı kaynaklarına rağmen Madagaskar’ın büyük bir kısmı yoksullukla mücadele ediyor. Vanilya, kobalt, nikel, grafit ve safir gibi değerli madenler ülke ekonomisinde önemli rol oynasa da gelir dağılımındaki eşitsizlik dikkat çekiyor. Fransız yatırımları ve kalkınma projeleri, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkileri canlı tutarken, bu durum “yeni sömürgecilik” tartışmalarını da gündeme getiriyor.