Bu davranış biçimi, genellikle narsistik ya da borderline kişilik özellikleri gösteren bireyler tarafından sergilenir. Manipülatif kişi, karşısındaki kişinin kendinden ve doğrularından şüphe etmesini sağlayarak zihinsel kontrol kurmayı amaçlar.
Gaslighting sürecinde birey, gerçeği çarpıtılmış bir biçimde algılamaya başlar. Sürekli suçlama, değersiz hissettirme ve inkâr gibi taktiklerle mağdurun zihinsel dengesi bozulur. Bu durum, kişinin özgüvenini zedeleyerek sosyal çevresinden ve duygusal dayanıklılığından uzaklaşmasına neden olabilir.
Gaslighting Nasıl Anlaşılır?
Gaslighting’e maruz kalan bireyler genellikle kendini sorgulama, özür dileme ihtiyacı, yalnızlaşma, gerçeklik algısının bozulması, özgüven kaybı gibi belirtiler yaşar. Manipülatör, yaşanan olayları farklı aktarıp mağduru sürekli hatalı göstermeye çalışır. Bu süreç, bireyin psikolojik sağlığını olumsuz etkileyerek anksiyete, depresyon ve duygusal tükenmişlik gibi durumlara yol açabilir.
Gaslighting Neden Uygulanır?
Gaslighting çoğu zaman güç kazanmak, kontrol sağlamak ve özgüvensizlik duygusunu bastırmak amacıyla gerçekleştirilir. Psikolojik sorumluluk almaktan kaçınan ve kendi benliğini tehdit altında hisseden bireyler, karşı tarafın güvenini kırarak üstünlük kurmayı hedefler. Bu durum bilinçli olabileceği gibi, bazı durumlarda manipülatör kendi davranışlarının farkında bile olmayabilir.
Gaslighting’i Önlemenin Yolları
Bu tür duygusal istismara karşı alınabilecek önlemler arasında şu adımlar öne çıkar:
-
Açık ve sağlıklı iletişim kurmak
-
Kişisel sınırları net belirlemek
-
Duygusal farkındalık geliştirmek
-
Manipülatif davranışları tanımayı öğrenmek
-
Gerekirse psikolojik destek almak
Gaslighting’i tanımak ve önlemek, bireyin zihinsel sağlığını koruyabilmesi açısından oldukça önemlidir. Özellikle ilişkilerde sağlıklı sınırların korunması ve kişinin kendi duygularına güvenmesi, manipülasyona karşı direnç geliştirmeyi kolaylaştırır.
Gaslighting ve Narsistik Kişilik Bozukluğu
Gaslighting, en sık narsistik kişilik bozukluğu ile ilişkilendirilir. Narsistik bireyler, karşısındaki kişiye sürekli kendini açıklama zorunluluğu hissettirerek onu zihinsel olarak yıpratabilir. Bu durum, mağdurun sürekli kendi algılarından şüphe duymasına yol açar. Narsistik manipülasyonun temelinde kontrol kurma ve üstünlük sağlama amacı yatar.
Gaslighting ile Başa Çıkma Stratejileri
-
Gaslighting ile mücadele etmek isteyen bireyler:
-
Duygularını yazıya dökerek analiz edebilir
-
Güvenilir sosyal destek ağları kurabilir
-
Kendi gerçekliklerini koruyacak farkındalık çalışmaları yapabilir
