Cumhuriyet’in ilanının ardından planlı bir başkent yaratma maksadıyla yeniden yapılandırılan Ankara, 1943 yılında Gençlik Parkı’nı hizmete sunmuştur. Atatürk Orman Çiftliği ile beraber kentin en önemli rekreasyon alanlarından biri hâline gelen park, sosyal yaşamın merkezinde yer almış ve kısa sürede yeni eğlence imkanlarıyla zenginleşmiştir.
Yerli Üretim Minyatür Trenler, 1957’de Hizmete Başladı
1950’li yıllarda parkın içine minyatür bir tren hattı kurulması planlandı. Eskişehir Cer Atölyeleri’nde tamamen yerli mühendislik ve işçilikle üretilen iki buharlı lokomotif olan “Mehmetçik” ve “Efe” 1957’de ilk seferine başladı. Parkın içinde oluşturulan iki istasyon arasında hizmet sunan bu trenler, çocukların ve ailelerin en sevdiği aktivitelerden biri hâline geldi.
Hafif raylı sistemin minyatür bir örneği olan bu trenler, Türkiye’de erken dönem demiryolu teknolojisinin ve toplumun modernleşmesinin sembolü haline geldi.
Metro Çalışmalarıyla Gelen Zorunlu Değişim
1970’li yıllarda Ankara’da metro hazırlıkları bağlamında Gençlik Parkı’nın ortasında büyük bir kazı alanı kuruldu. Bu dönemde mini trenin güzergâhının yaklaşık yarısı kaldırıldı. Kazı alanından kaynaklanan çukur, yılların ardından kapatılsa da raylar eskisi gibi yeniden döşenmedi ve 1980’lerin ortasında ise trenler tamamen hizmet dışı kaldı.
Eskişehir’deki Devrim Arabaları Müzesi’nde sergilenen minyatür lokomotifleri gören ziyaretçiler, çocukluk dönemlerinde Gençlik Parkı’nda yaptıkları tren yolculuklarını hatırladıklarını dile getiriyor.
Kiev’de de Çocukların İşlettiği Tren Hattı Yer Alıyor
Günümüzde dünyanın birçok şehrinde minyatür tren uygulamalarına rastlanmaktadır. Ukrayna’nın başkenti Kiev’de büyük bir parkın içinde bulunan eğitim amaçlı mini tren hattında, kondüktörlükten istasyon anonslarına kadar tüm görevleri çocuklar üstlenerek işletmektedir. Bu uygulama, demiryolu kültürünü tanıtma ve çocuklara sorumluluk bilinci kazandırma açısından başarılı bir yöntem olarak sürdürülmektedir.
Mini Tren Projeleri Tekrar Uygulanabilir mi?
Zaman zaman Türkiye’de de benzer mini tren projelerinin modern koşullara uyarlanarak tekrar hayata geçirilebileceği belirtilmektedir.
Gençlik Parkı örneğindeki gibi, tren yolculuğunun heyecanını oluşturmak ve demiryolu kültürünü gelecek kuşaklara taşımak, toplumsal hafızanın korunması açısından önemli bir adım olarak görülmektedir.