Haşimato hastalığı, Japon hekim Hakaru Hashimoto tarafından 1912 yılında tanımlanan bir otoimmün rahatsızlıktır. Son yıllarda özellikle kadınlarda sık rastlanan Haşimato hastalığı, vücudun kendi tiroid bezini yabancı bir doku gibi algılayarak ona karşı antikor üretmesi sonucu ortaya çıkan bir tiroid hastalığıdır. Tiroid bezinde iltihaplanma ve hücre hasarı oluşturarak hormon üretiminin azalmasına neden olan bu hastalık, genellikle hipotiroidine (tiroidin az çalışması) yol açar.
Bağışıklık sistemi, tiroid bezine karşı ‘anti-TPO’ ve ‘anti-TG’ adlı antikorlar üretir. Bu antikorlar tiroid hücrelerine zarar verir ve zamanla tiroid hormon üretimi azalır. Hormon dengesinin bozulması, vücudun enerji kullanımını ve metabolizmasını doğrudan etkiler. Hastalığın ilerlemesiyle tiroid bezi küçülüp işlevini yitirebilir ya da tam tersine büyüyerek guatr oluşumuna neden olabilir. Yavaş ilerleyen ve uzun süre fark edilmeyebilen Haşimato, erken tanı ve düzenli tedaviyle kontrol altına alınabilir.
Haşimato Hastalığının Nedenleri Nelerdir?
Hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmese de genetik, çevresel ve hormonal faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Başlıca nedenler ve risk faktörleri ise şunlardır:
Genetik yatkınlık: Ailede tiroid ya da diğer otoimmün hastalık öyküsü olması.
Cinsiyet: Kadınlarda erkeklere oranla 8–10 kat daha fazla görülür.
Yaş: Genellikle 30-50 yaş aralığında ortaya çıkar.
Hormonal değişimler: Gebelik, doğum sonrası dönem ya da menopoz
Yüksek iyot alımı ya da iyot eksikliği
Stres ve enfeksiyonlar
Haşimato Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Haşimato hastalığı başlangıçta genellikle belirti vermeden ilerler. Tiroid hormonu seviyesi azaldıkça şikayetler belirgin hale gelirken sık görülen belirtiler şunlardır:
· Sürekli yorgunluk ve halsizlik
· Kilo alma eğilimi
· Soğuğa karşı aşırı hassasiyet
· Kuru cilt ve saç dökülmesi
· Kabızlık
· Yavaş kalp atışı
· Konsantrasyon güçlüğü ve hafıza sorunları
· Kadınlarda adet düzensizliği ya da doğurganlık problemleri
· Boyun bölgesinde şişlik (guatr)
Tanı ve Teşhis Yöntemleri Nelerdir?
Haşimato hastalığının teşhisi, kan testleri ve görüntüleme yöntemleri ile konur.
· TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon)
· T3 ve T4 hormonları
· Anti-TPO ve Anti-TG antikorları
· Tiroid ultrasonu
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Haşimato hastalığında amaç, tiroid hormon dengesini sağlamak ve yaşam kalitesini korumaktır. Tedavi sürecinde uygulanan yöntemlerden bazıları şunlardır:
Hormon replasman tedavisi: Tiroid hormonu üretimi azaldığında, sentetik levotiroksin ilaçlarıyla eksik hormon dışarıdan verilir.
Düzenli takip: Kan testleriyle TSH ve T4 düzeyleri izlenir, dozlar buna göre ayarlanır.
Beslenme ve yaşam tarzı düzeni: Aşırı iyot tüketiminden kaçınılmalıdır. Selenyum ve D vitamini açısından zengin besinler (yumurta, balık, ceviz) tercih edilmelidir. Glutensiz beslenme, bazı hastalarda semptomları hafifletebilir.