Hayvanların gerçekten yas tutup tutmadığı uzun yıllardır araştırılan konular arasında yer alıyor. Bu zamana kadar araştırmalarda hayvan davranışlarının büyük ölçüde içgüdülere dayandığı ve duygusal kapasitelerinin sınırlı olduğu kabul edilirken, son dönemdeki veriler ve bilimsel araştırmalar, hayvanların ölü bireylere verdikleri tepkilerin bu bakış açısını sorgulatacak ölçüde karmaşık olduğunu gösteriyor.
Hadi birkaç örnekle durumu inceleyelim.
Filler Ölülerini Ziyaret Ediyor
Filler, hayvanlar dünyasında ölümle ilgili çalışmaların odağında yer alıyor. Araştırmacılar, Afrika ve Asya'daki vahşi fillerin ölen yavrularının cesetlerini ziyaret ettiklerini ve ölmek üzere olan dişi fillerin bakımını yaptıklarını biliyor.
Yine araştırmacılar, Kuzey Hindistan'daki fillerin ölen yavrularını hortumları ve bacaklarıyla belirli bir yere taşıdıklarını ve bu yavruları yukarı bakacak şekilde gömdüklerini belgeliyorlar. En kritik nokta da şurası: Yavru filler öldüğünde, annelerinin günlerce bedenin başından ayrılmadığı ve onu taşımaya çalıştığı vakalar biliniyor.
Yunuslar ve Katil Balinalar Ölülerini Taşıyor
Yunuslar ve katil balinalar, aileleriyle derin duygusal bağ kuran hayvanlar arasında yer alıyor. Yapılan birçok araştırmada yunusların ve katil balinaların ölü yavrularını saatlerce, hatta günlerce taşıdığı görülüyor.
Bu davranışın en güzel örneği ise orca Tahlequah. Tahlequah, 2018 yılında ölen yavrusunun cansız bedenini haftalarca taşımasıyla ünlü oldu. Aralık 2024'te yine ölen başka bir yavrusunu taşırken objektiflere yansıdı.
Şempanzeler Ölen Liderlerinin Başında Bekliyor
Şempanzeler, bu konuda merak edilen türler arasında yer alıyor. Bir şempanze öldüğünde diğer üyelerin davranışları farklılaşabiliyor.
Örneğin, Kamerun'daki bir merkezinde bulunan bir düzineden fazla şempanze, 2008 yılında liderleri Dorothy'nin ölümünün ardından bir araya geldi. Anormal bir sessizlik içinde toplanan şempanzeler birbirlerine dokundu ve keder belirtileri gösterdi. Yine bazı araştırmalarda şempanzelerin, ölen bireyin uzun süre başında beklediği görüldü.
Kuşlarda Durum Nasıl?
Anekdot niteliğindeki kanıtlar, kargagiller familyasından olan karga, kuzgun ve saksağan gibi kuşların, ölen arkadaşlarıyla iletişim kurmaya devam ettiklerini de gösteriyor. Yapılan bir araştırma, kargaların ölen arkadaşlarının etrafında toplanarak yüksek sesle cıvıldadıklarını iddia ediyor.
Sıçanlar Ölülerini Gömüyor
Zekâları ve son derece sosyal davranışlarıyla tanınan sıçanlar, kafeslerindeki paspasların kaybolmasını da üzüntüyle karşılıyor gibi görünüyor. 1981 yılında yapılan bir araştırmada, sıçanların uzun süre (yaklaşık 40 saat) ölü kalan arkadaşlarının cesetlerini gömdükleri, ancak beş saatten az süredir ölü olanların cesetlerini gömmedikleri keşfedildi.
Hayvanlar Gerçekten Yas Tutuyor mu?
Elbette hayvanlarda gözlemlenen bu cenaze benzeri davranışlar, zekâdan çok pratik gereksinimlerle bağlantılı olabilir. Ancak yine de diğer türlerin gerçekte ne hissettiğini kesin olarak bilmemiz mümkün değil gibi gözüküyor.
