Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), Milli Mücadele döneminde yürüttüğü gizli görevlerle adını tarihe yazdıran ve hakkında romanlar, filmler yapılan ‘İngiliz Kemal’ lakaplı Ahmet Esat Tomruk’a dair dikkat çekici belgeler paylaştı.
Teşkilatın resmi internet sitesinde yer alan “Özel Koleksiyon” bölümüne eklenen yeni belgeler arasında, Tomruk hakkında olumsuz ifadeler içeren bir istihbarat raporu ile Alman diplomat Franz Von Papen’in mektubu bulunuyor.
"İngiliz Kemal"e Dair Olumsuz Rapor
MİT arşivine eklenen 26 Aralık 1940 tarihli istihbarat raporu, Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti’nin (MAH) Genelkurmay Başkanlığına gönderdiği bir yazıyı içeriyor.
Raporda, dönemin en bilinen istihbaratçılarından biri olan Ahmet Esat Tomruk için sert değerlendirmeler yer alıyor.
Belgelerde, “‘İngiliz Kemal’, ‘Boksör Kemal’, ‘Kemal Esat’ ve ‘Gözlüklü Kemal’ gibi farklı isimler kullanan bu kişi, uzun süredir hizmetin dikkatle takip ettiği bir şahıstır” ifadeleri yer aldı.
Raporda, Tomruk’un zaman zaman çeşitli makamlara bilgi sunduğu ancak bu bilgilerin “yurt dışı gezilerinde duyduğu söylentilerden ibaret” olduğu vurgulandı.
Aynı belgede, “Bir dönem bu kişiden faydalanma girişiminde bulunulmuşsa da samimi ve dürüst olmadığı sonucuna varılmış, ilişki kesilmiştir” denildi.
Ayrıca Tomruk’un Bulgarlarla temas hâlinde olduğu, bir İngiliz kadınla yaşadığı ve “sarhoş ile kumarbaz” bir yapıya sahip olduğu da belirtildi.
Raporda, “Bu şahıstan istifade edilmesi mümkün olmadığı gibi vereceği bilgilerin de güvenilir olmadığı anlaşılmıştır” ifadelerine yer verildi.
Von Papen’in 1942 Tarihli Mektubu Gün Yüzüne Çıktı
MİT’in paylaştığı bir diğer belge, Alman devlet adamı ve diplomat Franz Von Papen’in Türkiye’de büyükelçilik yaptığı döneme ait.
1942 yılında İzmir Karşıyaka Şemikler köyü muhtarı Şakir’e gönderilen mektup ve İzmir Merkez Amirliğinin bu konudaki yazışmaları da ilk kez yayımlandı.
Von Papen, 9 Mart 1942 tarihli mektubunda şu ifadeleri kullandı:
“Türk milletinin muhtelif tabakalarından almış olduğum tebriknameler meyanında sizinki bilhassa memnuniyetimi mucip olmuştur. Beni hatırlayarak iyi temennilerde bulunmanızdan dolayı kalbi teşekkürlerimi sunarım. Milletlerimiz arasındaki büyük dostluğun takviyesi için bundan sonra da çalışabileceğimden bahtiyarım.”
İzmir Merkez Amirliği ise 21 Nisan 1942 tarihli yazısında, Von Papen’in mektubuna ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Alman büyükelçisi Von Papen’in, Şemikler köyü muhtarı Şakir’e yazdığı teşekkür mektubunun bir nüshası ekte sunulmuştur. Mektubun ulaştırılması sürecinde adres tespiti yapılmış ve Şakir’le görüşülmüştür. Şakir, Von Papen’i şahsen tanımadığını, ancak Almanlara karşı sempatisi nedeniyle gazetede yer alan bomba olayından sonra Papen’e geçmiş olsun dileklerini iletmek istediğini söylemiştir.”
MİT’in yayımladığı bu belgeler, hem Türkiye’nin istihbarat tarihine hem de dönemin diplomatik ilişkilerine dair önemli ayrıntılar sunuyor.
