Kalın bağırsak kanseri, tıp literatüründe ‘kolorektal kanser’ olarak adlandırılan ve dünyada en sık görülen kanser türlerinden biridir. Kalın bağırsağın iç yüzeyinde bulunan hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla başlayan bu hastalık, genellikle polip adı verilen iyi huylu oluşumların zamanla kansere dönüşmesiyle gelişir. Erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir bir hastalık olan kalın bağırsak kanseri, düzenli tarama ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarıyla büyük ölçüde önlenebilmektedir.
Belirtiler ve Erken Uyarı İşaretleri Nelerdir?
Kalın bağırsak kanseri başlangıçta belirti vermeden ilerleyebilir fakat ilerleyen dönemlerde şu belirtiler sıkça görülür:
· Dışkıda kan ya da gizli kanama
· Dışkılama alışkanlıklarında değişiklik (kabızlık, ishal ya da tam boşalmama hissi)
· Karın ağrısı, şişkinlik ve gaz sorunları
· Nedensiz kilo kaybı
· Sürekli yorgunluk ve halsizlik
· Kansızlık (anemi)
Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?
Kalın bağırsak kanserinin oluşumunda hem genetik hem de çevresel faktörler etkilidir. Başlıca risk faktörleri ise şunlardır:
Yaş: 50 yaş ve üzeri bireylerde daha sık görülür.
Aile öyküsü: Ailede kolon kanseri öyküsü olması riski artırır.
Beslenme alışkanlıkları: Kırmızı etin ve işlenmiş gıdaların fazla tüketilmesi, lifli gıdaların az alınması kansere zemin hazırlar.
Obezite ve hareketsizlik: Metabolik dengesizlikler bağırsak hücrelerini olumsuz etkiler.
Sigara ve alkol kullanımı: Kansere neden olan zararlı maddeler bağırsak dokularında birikim yapar.
İnflamatuvar bağırsak hastalıkları: Uzun süreli ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı geçirenlerde risk artar.
Nasıl Tanı Konulur?
Kalın bağırsak kanseri şüphesi durumunda tanı için çeşitli testler uygulanır:
Kolonoskopi: En etkili tanı yöntemidir. Bağırsak içi doğrudan görüntülenir ve gerekirse biyopsi alınır.
Gaitada gizli kan testi: Dışkıda gizli kanama olup olmadığını belirler.
Bilgisayarlı tomografi (BT) ve MR: Kanserin yayılım durumunu gösterir.
Kan testleri: Tümör belirteçleri (CEA) incelenerek hastalığın seyri takip edilir.
Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Tedavi, hastalığın evresine ve hastanın genel durumuna göre planlanır.
Cerrahi müdahale: Erken evre tümörlerde kanserli bölge alınır.
Kemoterapi: Cerrahi sonrası kalan hücreleri yok etmek için uygulanır.
Radyoterapi: Özellikle rektum kanserlerinde tümörü küçültmek için kullanılır.
İmmünoterapi: Gelişen tıbbi yöntemlerle bağışıklık sistemi kansere karşı güçlendirilir.