Satranç dünyasında, belirli kurallar oyunun adil ve rekabetçi bir şekilde ilerlemesini sağlar. Bu kurallar arasında "Elli Hamle Kuralı" da bulunur. Bu kurala göre, bir satranç maçında ardışık 50 hamle boyunca hiçbir taş alınmaz ya da piyon hareket ettirilmezse, oyun beraberlikle sonuçlanabilir.
Kuralın temel amacı, kazanma şansı olmayan bir oyuncunun oyunu gereksiz yere uzatmasını ya da rakibinin yorgunluğundan faydalanarak avantaj sağlamasını önlemektir. Satrançtaki tüm temel mat hamleleri, genellikle 50 hamle içinde tamamlanabilir.
Geçmişte, bazı oyun sonlarının 50 hamleden daha uzun sürdüğü ve bu sürenin kazançla sonuçlandığı fark edilmiştir. Bu gözlem üzerine, 20. yüzyılda bu kural geçici olarak 100 hamleye kadar esnetilmiştir. Ancak, 1992 yılında bu istisnalar kaldırılarak kuralın tam anlamıyla uygulanmasına geri dönülmüştür.
Kuralın Detayları
Oyuncu hamle sırası geldiğinde, kurallara uygun bir şekilde beraberlik teklif ederse, oyun bu teklif doğrultusunda sonuçlanır. Bu kural, belirli şartlar altında geçerlidir.
Örneğin, bir oyuncu yapacağı hamleyle son 50 hamlede hiçbir piyon hareketinin veya taş alımının olmadığını belirlerse ve bunu hamle kağıdına yazarak hakeme bildirirse, oyun beraberlikle sonlanabilir. Aynı durum, son 50 hamlede gerçekten hiçbir piyon hareketi veya taş alımı olmamışsa da geçerlidir.
Bu kuralın devreye girmesi için, hamle sırası kendisinde olan oyuncunun bir piyon hareketi yapmaması veya taş alımı gerçekleştirmemesi gerekmektedir. Ayrıca, beraberlik teklifi hemen yapılmak zorunda değildir; bu kuralın uygulanabileceği her pozisyonda teklif yapılabilir.
Ancak, oyun bu kurala göre otomatik olarak beraberlikle sonuçlanmaz. Bu sonucun gerçekleşmesi için, oyunculardan birinin hamle sırası kendisindeyken beraberlik teklifinde bulunması şarttır. Bu nedenle, teorik olarak bir oyun sonsuza dek sürebilir. Yine de, bu kuralın devreye girmesine olanak tanıyan durumlarda oyuncular genellikle beraberlik teklifinde gecikmezler.
Elli hamle kuralına dayanan oyunların beraberlikle sonuçlanması nadirdir. Bununla birlikte, 1996 yılında yapılan Filipowicz - Smederevac maçında bu kural uygulanmıştır. Bu karşılaşmada, 20. hamleden sonra hiçbir piyon hareketi gözlenmemiş ve tüm oyun boyunca hiçbir taş alınmamıştır. Oyun, 70. hamlede beraberlikle sonuçlanmıştır.
Bu kural, satranç dünyasında stratejik düşünmenin ve dikkatli oyunun önemini bir kez daha ortaya koymaktadır.
