Tourette sendromu, beynin hareket kontrolüyle ilgili bölgelerinde ortaya çıkan nörolojik bir tik bozukluğu türüdür. Bu sendromda kişi, istemsiz şekilde göz kırpma, omuz silkme, boğaz temizleme gibi hareketler ya da sesler çıkarabilir. Bu hareket ve sesler ‘tik’ olarak adlandırılır ve çoğunlukla ani, kısa ve tekrarlayıcıdır. Belirtiler genellikle çocukluk çağında başlar ve erkeklerde kızlara göre 3-4 kat daha fazla görülür.
Kalıtsal bir temele dayanan bu sendrom, çoğunlukla 5 ila 10 yaş arasındaki çocuklarda fark edilir ve ergenlik döneminde belirtiler şiddetlenebilir. Tourette sendromu, toplumda nadir görülse de bireyin sosyal, duygusal ve akademik yaşamını etkileyebilmektedir. Erken teşhis, psikolojik destek ve doğru tedaviyle bu sendromun etkileri önemli ölçüde azaltılabilir.
Tourette Sendromunun Nedenleri Nelerdir?
Tourette sendromunun nedeni tam olarak bilinmese de genetik ve nörolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Genetik etkenler: Hastalık genellikle aile içinde nesilden nesile geçebilir.
Beyin kimyası: Dopamin ve serotonin gibi nörotransmitterlerdeki dengesizlik hastalığı tetikleyebilir.
Çevresel faktörler: Stres, enfeksiyonlar ve hamilelik sürecinde yaşanan komplikasyonlar riski artırabilir.
Tourette Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
Tourette sendromunun en belirgin özelliği motor ve vokal tiklerdir. Tikler genellikle stres, heyecan ya da yorgunluk dönemlerinde artış gösterirken sendromun belirtilerinden bazıları şunlardır:
· Motor Tikler (Hareket Tikleri)
· Göz kırpma
· Kaş kaldırma
· Omuz silkme
· Baş sallama
· Yüz buruşturma
· Elleri veya kolları oynatma
· Vokal Tikler (Ses Tikleri)
· Boğaz temizleme
· Burun çekme
· Hırıltı, öksürük ya da homurdanma sesi
· Nadir durumlarda istemsiz kelimeler ya da bağırma
Nasıl Tanı Konulur?
Tourette sendromunun tanısı, hastanın tıbbi geçmişi ve davranış gözlemleriyle konulur.
Psikiyatrik değerlendirme: Tiklerin türü, sıklığı ve başlangıç zamanı analiz edilir.
Nörolojik muayene: Beyin fonksiyonları incelenir, benzer belirtilere yol açabilecek diğer hastalıklar dışlanır.
DSM-5 kriterleri: Tourette tanısı için en az bir yıldır devam eden hem motor hem de vokal tiklerin varlığı gerekir.
Görüntüleme testleri (MR veya EEG): Genellikle teşhisi destekleyici amaçla kullanılır.
Tourette Sendromunun Tedavisi Nasıldır?
Tourette sendromunun kesin bir tedavisi bulunmasa da, belirtiler ilaç tedavisi, terapi ve eğitim desteğiyle kontrol altına alınabilir.
Davranış Terapisi: Bireye tiklerini fark ettirerek kontrol etmeyi öğretir. ‘Alışkanlık değiştirme terapisi’ adı verilen yöntem sık kullanılır.
İlaç Tedavisi: Dopamin düzeyini dengeleyen ilaçlar tikleri azaltabilir. Anksiyete ve dikkat eksikliği varsa buna yönelik tedavi uygulanır.
Psikososyal Destek: Aile eğitimi ve okul desteği, bireyin sosyal uyumunu güçlendirir. Stres yönetimi teknikleri semptomları hafifletmede etkilidir.
