SALİH DEMİRELLİ
Dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite, tüm insanlarda görülebilecek olan bir nörogelişimsel bozukluktur. Kendinde dikkat dağınıklığı olduğunu düşünün insanlar, bunun üzerine düşünmekte ve araştırma yapmaktadır. Her yaş grubunda karşımıza çıkabilecek olan bu bozukluk, yetişkinlerde de görülmektedir. Yetişkinlerde dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu hakkında yazdığımız yazımız sizlerle!
Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), genellikle çocukluk döneminde başlayan ancak bazı bireylerde yetişkinlikte de devam edebilen bir nörogelişimsel bozukluktur. DEHB, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik gibi belirtilerle kendini gösterir. Çocuklarda daha sık görülse de, yetişkinlerde de devam edebilir veya yetişkinlik döneminde ilk kez tanı koyulabilir.
Yetişkinlerde DEHB'nin belirtileri şunlar olabilir:
- Dikkat Eksikliği: Zorluğun odaklanmak, görevleri sürdürmek, detaylara dikkat etmek ve organizasyon becerilerinde sorun yaşamak gibi belirtiler.
- Hiperaktivite: Huzursuzluk, yerinde duramama, aşırı hareketlilik, sık sık el ve ayakların oynatılması gibi belirtiler. Yetişkinlerde bu belirtiler çocuklara göre daha az belirgin olabilir.
- Dürtüsellik: İmpulsif davranışlar, sabırsızlık, düşünmeden davranma eğilimi gibi belirtiler.
- İş ve Eğitim Performansında Sorunlar: İş veya eğitimle ilgili sorumlulukları yerine getirmede güçlükler, iş yerinde veya okulda düzenli bir şekilde performansı sürdürme zorluğu.
- Zaman Yönetimi Sorunları: Zamansızlık, süreleri tahmin edememe veya planlarını sık sık ertelemek gibi sorunlar.
- Örgütlenme Zorluğu: Eşyaları düzenlemekte zorluk, gereksiz şeyleri bir arada tutma eğilimi.
- Duygu Yönetimi Sorunları: Duygusal dalgalanmalar, öfke patlamaları, ani duygusal tepkiler.
- İlişki Sorunları: Sosyal ilişkilerde güçlük, arkadaşlık ve iş ilişkilerinde sık sık sorunlar yaşama.
Yetişkinlerde DEHB'nin tanısı, genellikle psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından konur. Bu tanı süreci, belirtilerin süresi, şiddeti ve yaşam kalitesine etkisi göz önünde bulundurularak gerçekleştirilir.
Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu'nun (DEHB) Tedavisi
Yetişkinlerde Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu'nun (DEHB) tedavisi mümkündür. Tedavi genellikle bireyin belirtilerini yönetmeyi, işlevselliği artırmayı ve yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlar. Tedavi yöntemleri şunlar olabilir:
Psikoterapi: Terapötik yaklaşımlar, DEHB'nin belirtileriyle başa çıkmayı öğretmeye odaklanır. Bilişsel davranışçı terapi, davranışsal terapi ve koçluk gibi terapi türleri, bireyin dürtüselliği, dikkat eksikliği ve organizasyon becerileri gibi alanlarda daha iyi başa çıkmasına yardımcı olabilir.
- İlaç Tedavisi: Bir psikiyatrist tarafından reçete edilen ilaçlar, DEHB semptomlarını yönetmeye yardımcı olabilir. Genellikle stimulan ve non-stimulan ilaçlar kullanılır. Stimulan ilaçlar, beyinde dopamin seviyelerini artırarak dikkat ve dürtüsellik kontrolünü iyileştirebilir. Non-stimulan ilaçlar ise farklı mekanizmalarla etki eder.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, yeterli uyku ve stres yönetimi gibi yaşam tarzı faktörleri, DEHB semptomlarının yönetimine katkıda bulunabilir.
- Örgütlenme ve Zaman Yönetimi Eğitimi: DEHB'li bireylere özgün olarak tasarlanmış stratejiler ve araçlar kullanarak örgütlenme, zaman yönetimi ve görev tamamlama becerileri geliştirilir.
- Destek Grupları: DEHB'li bireylerin bir araya geldiği destek grupları, deneyimleri paylaşma, stratejiler öğrenme ve destek alma açısından faydalı olabilir.
DEHB tedavisi bireyselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Her bireyin semptomları farklıdır ve tedavi planı da buna göre özelleştirilir. Bir uzmana başvurarak uygun tedavi seçenekleri hakkında bilgi almanız önemlidir. Tedavi genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi veya bir kombinasyonu olarak uygulanır. Davranış terapileri, bireyin işlevselliğini artırmak, stresle başa çıkmak ve yaşam becerilerini geliştirmek için kullanılabilir. İlaç tedavisi, belirtileri yönetmeye yardımcı olabilir, ancak her birey için uygun tedavi yöntemi farklı olabilir. Eğer DEHB belirtileri taşıdığınızı düşünüyorsanız, bir uzmana danışmanız önemlidir. Bu uzman, durumunuzu değerlendirerek size uygun tedavi yaklaşımlarını önerir.
