Araçların yokuş aşağı viteste inmesi, yakıt tüketimi ve güvenlik açısından avantajlı bir sürüş biçimi olarak tanımlanır. Bu süreçte motor, yakıt yerine aracın sahip olduğu kinetik enerjiyle döner. Bu mekanizma, otomotiv mühendisliğinde “fuel cut off” veya “cut off sistemi” olarak adlandırılır.
Eğim yeterli düzeyde olduğunda motor, tamamen aracın hareket enerjisiyle döner ve yakıt enjeksiyonu durur. Böyle bir durumda yakıt tüketimi sıfıra iner. Araç aynı yokuşu boş viteste indiğinde ise motorun rölantide çalışması için belirli miktarda yakıt harcanır. Bu nedenle viteste iniş, boşta inişe kıyasla hem daha ekonomik hem de daha güvenlidir.
Cut Off Sisteminin Çalışma Prensibi
Cut off sistemi, araç vitesteyken sürücünün gaz pedalını bırakması durumunda devreye girer. Bu aşamada motor, tekerleklerin dönme momentiyle çalışır ve silindirlere yakıt gönderimi geçici olarak kesilir.
Eğim, motoru tamamen yakıtsız döndürecek kadar dik değilse, gerekli enerjinin bir kısmı aracın kinetik enerjisinden karşılanır. Buna rağmen, yakıt tüketimi boş viteste seyirden daha düşük seviyede kalır. Ayrıca motor, bu süreçte hızın artmasını sınırlayan bir motor freni etkisi oluşturur ve aracın kontrolünü kolaylaştırır.
Vites, Devir ve Yakıt Tüketimi İlişkisi
Seat Ibiza 1.9 TDI (77 kW – 105 PS) modelinde gerçekleştirilen testler, sabit hızlarda yüksek vites kullanımının yakıt tüketimini azalttığını ortaya koymuştur.
70 km/s sabit hızda:
2. vites (4000 rpm): 6,46 l/100 km
3. vites (2450 rpm): 4,12 l/100 km
4. vites (1650 rpm): 3,26 l/100 km
50 km/s sabit hızda:
2. vites (2900 rpm): 5,8 l/100 km
3. vites (1750 rpm): 3,68 l/100 km
4. vites (1200 rpm): 2,6 l/100 km
Bu sonuçlar, aynı hızda motor devri azaldıkça yakıt tüketiminin de düştüğünü göstermektedir. Dolayısıyla yüksek vites, düşük devir kombinasyonu daha verimli bir sürüş sağlar.
Sabit Devirde Farklı Viteslerin Yakıt Etkisi
Aynı motor devrinde farklı viteslerde yapılan ölçümler, hızın artmasıyla birlikte yakıt tüketiminde azalma eğilimi olduğunu göstermiştir.
1500 rpm’de:
2. vites – 26 km/h → 4,4 l/100 km
3. vites – 44 km/h → 3,3 l/100 km
4. vites – 63 km/h → 2,5 l/100 km
2000 rpm’de:
2. vites – 35 km/h → 5,0 l/100 km
3. vites – 58 km/h → 3,7 l/100 km
4. vites – 85 km/h → 3,4 l/100 km
2500 rpm’de:
2. vites – 45 km/h → 5,4 l/100 km
3. vites – 71 km/h → 4,0 l/100 km
4. vites – 105 km/h → 4,5 l/100 km
Elde edilen veriler, motorun düşük devir – yüksek vites aralığında en verimli şekilde çalıştığını ortaya koymuştur. Bu koşullarda yakıt tüketimi minimum düzeye inerken performans korunur.
