Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) blog sayfası Merkezin Güncesi’nde yayımlanan “İstihdamda Sektörel Kaymalar ve Çalışan Geçişleri” başlıklı analiz, Türkiye’de işgücü piyasasında yaşanan önemli değişimlere ışık tutuyor.
TCMB Yapısal Ekonomik Araştırmalar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan ve Uzman Zeynep Yılmaz imzalı analizde, 2025 yılında sanayi sektörünün istihdamdaki payının azaldığı, hizmetler sektörünün ise yükselişe geçtiği vurgulandı.
İşgücü Piyasasında Yapısal Değişim Gözlemleniyor
Analize göre, çalışanların sektörler arasında esnek bir şekilde geçiş yapabilmesi, işgücü piyasasının verimliliği açısından kritik önem taşıyor. TÜİK verilerine dayanan incelemede, 2024 Mayıs – 2025 Mayıs döneminde Türkiye genelinde istihdam yüzde 1,2 oranında artarken, sektörel dağılımda dikkat çekici değişiklikler yaşandı.
Bu dönemde sanayi sektöründe yaklaşık 157 bin kişilik (yüzde 3,1) bir istihdam kaybı olurken, inşaat sektöründe 83 bin (yüzde 4,6) ve hizmetler sektöründe 258 bin (yüzde 2,9) kişilik bir artış görüldü.
Küresel Eğilimlerle Uyumlu Bir Dönüşüm
Raporda, sanayi sektöründeki istihdam payının azalmasının, teknolojik ilerlemelere, üretkenlik artışına, hizmet sektörüne yönelen tüketici tercihlerine ve küresel imalat rekabetine bağlı olarak geliştiği belirtildi. Bu eğilim, yüksek gelirli ülkelerde gözlenen uzun vadeli yapısal dönüşümle paralellik taşıyor.
Türkiye’de sanayi sektörünün istihdamdaki payının OECD ortalamasının yaklaşık 5 puan üzerinde olduğu hatırlatılan analizde, ekonomik gelişmişliğin artmasıyla birlikte hizmet ağırlıklı yapıya geçişin süreceği öngörülüyor.
İş Kaybı Yaşayanların Büyük Kısmı Yeni İş Buluyor
SGK’nın 4A kapsamındaki çalışan verileriyle yapılan mikro düzey analizlerde, 2024 Mayıs’ta çalışmakta olup bir ay sonra işsiz kalan 835 bin kişiden 563 bininin (yüzde 67) bir yıl içinde yeniden işe girdiği, 191 bin kişinin ise ilk ayda tekrar çalışmaya başladığı tespit edildi.
Bu kişilerin işsiz kalan tamamı olarak değerlendirilemeyeceği, bir kısmının girişimci olduğu ya da emekli statüsüne geçtiği de analizde vurgulandı.
İmalat Sanayii İşten Ayrılanları Yeniden İstihdam Ediyor
Sanayi sektörünün belkemiğini oluşturan imalat sanayiine özel verilerde ise, 2024 Mayıs ayında çalışırken ayrılan 172 bin kişiden 117 bininin (yüzde 68) bir yıl içinde yeniden işe döndüğü belirtildi. Bu oran, genel ortalamayla benzer seviyede seyrediyor.
Ayrıca iş değiştiren bu kişilerin yaklaşık 34 bini hizmetler, 10 bini inşaat sektörüne, 23 bini ise imalatın başka alt kollarına yöneldi. Bu veri, sektörel geçiş esnekliğinin yüksek olduğunu ve işgücü piyasasının dinamik bir yapıya sahip olduğunu gösteriyor.
2024 Yılı, İşten İşe Geçiş Oranında Rekor Yıl Oldu
Çalışan geçiş oranları açısından 2024 yılı öne çıktı. Mayıs 2024’te işten ayrılan kişilerin bir yıl içinde tekrar işe geçiş oranı yüzde 67 ile son yılların en yüksek seviyesi olarak kaydedildi. 2018 yılında bu oran yüzde 63 seviyesindeydi. Pandemi sonrası toparlanmanın yaşandığı 2020 yılı hariç tutulduğunda, 2024 yılı, işten işe geçişlerin en yoğun olduğu yıl oldu.
TCMB analizine göre, Türkiye işgücü piyasasında hizmet sektörü ağırlıklı bir dönüşüm yaşanıyor. Sanayi istihdamındaki azalma, üretimin değil, daha çok üretim verimliliğinin ve sektörel yapının değişmesinin bir sonucu olarak değerlendiriliyor. Analiz, Türkiye’nin yüksek gelirli ülkelerdeki istihdam yapısına zamanla daha çok benzeyeceği beklentisini ortaya koyuyor.
