Basketbolun boy uzatıp uzatmadığı, sabahları neden daha uzun olduğumuz ve beslenmenin boy üzerindeki etkisi uzun yıllardır merak edilen konular arasında yer alır.
Bilimsel araştırmalar, boy uzunluğunun yalnızca genetik mirasla değil, aynı zamanda beslenme, uyku düzeni, fiziksel aktivite ve yaşam tarzı gibi çevresel faktörlerle birlikte şekillendiğini ortaya koymaktadır.
Sabahları Boy Neden Daha Uzun Olur?
İnsan vücudu uyku sırasında yatay konumda olduğu için yerçekimi etkisi azalır. Bu süreçte omurlar arasındaki sıvı yenilenir ve diskler esner.
Böylece sabahları uyandıktan hemen sonra boyumuz yaklaşık yüzde 1 oranında daha uzun ölçülür ancak gün içinde yerçekiminin etkisiyle omurlar sıkışır ve birkaç saat içinde boy eski haline döner.
Örneğin, sabah 182 cm ölçülen biri gece yatmadan önce 181 cm civarına düşebilir. Bu tamamen doğal bir durumdur.
Yaşlandıkça Boy Neden Kısalır?
Kemik ve kas dokusu, 35 yaşından itibaren zayıflamaya başlar. Omurlar arasındaki jel benzeri diskler su kaybedip küçülür, kemik yoğunluğu azalır.
Bu değişimler omurganın kısalmasına ve eğilmesine neden olur. İnsanlar 40 yaşından sonra yılda yaklaşık 1 milimetre kısalabilir.
Ünlü aktör Arnold Schwarzenegger’in boyu da bu duruma örnektir; 1980’de 187 cm ölçülürken günümüzde 184 cm civarındadır.
Kısalmanın tamamen önüne geçmek mümkün olmasa da kalsiyum ve D vitamini yönünden zengin beslenmek, yeterli su içmek ve düzenli egzersiz yapmak bu süreci yavaşlatabilir.
Astronotların Boyu Uzayda Neden Uzuyor?
Yerçekimsiz ortamda omurlar üzerindeki baskı ortadan kalktığı için omurga genişler.
Örneğin, NASA astronotu Scott Kelly ve Japon astronot Norishige Kanai’nin boyları uzayda 2 cm’den fazla uzamıştı. Ancak Dünya’ya döndüklerinde boyları normale dönmüştür.
Beslenme Boy Uzunluğunu Etkiler mi?
Evet, özellikle bebeklik ve çocukluk döneminde yetersiz beslenme büyümeyi olumsuz etkiler. 2. Dünya Savaşı sonrası Japonya örneğinde olduğu gibi, besine erişimin artması bile toplumun ortalama boyunda 7 cm’ye kadar artış sağlamıştır.
Spor Gerçekten Boy Uzatır mı?
Boy uzunluğunun yüzde 60-80’i genetik faktörlerle, yüzde 20-40’ı ise çevresel etkenlerle belirlenir. Basketbol veya voleybol gibi sporlar doğrudan boy uzatmaz; ancak sağlıklı gelişimi destekler.
Bilim insanlarına göre, uzun boylu bireyler genetik avantajları sayesinde bu spor dallarında daha başarılı olur ve profesyonelleşir. Bu nedenle, “basketbol oynamak boy uzatır” ifadesi bir yanılgıdır.
Dünya Genelinde Boy Ortalamaları
Dünya genelinde en uzun boy ortalamasına sahip ülke, erkeklerde 183 santimetre, kadınlarda ise 170 santimetre ile Hollanda’dır. En kısa boy ortalaması ise Endonezya’da görülmektedir. Bu ülkede erkeklerin ortalama boyu 158 santimetre, kadınlarınki ise 147 santimetredir.
Türkiye’de ise erkeklerin ortalama boyu 176 santimetre, kadınların ortalama boyu 163 santimetre olarak ölçülmüştür. Son nesilde ortalama boy uzunluğunun 3,5 santimetre arttığı ve bu artışın giderek devam ettiği bilimsel verilerle desteklenmektedir.
