Kocaeli’nin Gebze ilçesinde önceki gün çöken 7 katlı Arslan Apartmanı, ülke genelinde riskli binalara dair tartışmaları yeniden gündeme taşıdı. İnşaat Mühendisi ve İzmir Ekonomi Üniversitesi Öğretim Görevlisi Şeref Alpago, olayla ilgili yaptığı değerlendirmede yapısal eksiklikler ve kaçak katların tehlike oluşturduğunu vurguladı.
Ne Olmuştu?
Gebze’de iki gün önce sabah saatlerinde 7 katlı bir apartman çökmüştü. Binanın zemin katında asma katlı bir eczane bulunduğu, üst katların ise dubleks olduğu belirtilmişti. Binanın çökmesi sonucu 1 kişi sağ olarak kurtarılmış, 4 kişinin cansız bedenine ulaşılmıştı.
Şeref Alpago, binanın kırılarak öne doğru yıkılmasının düzensiz kat yapısını ve muhtemel kaçak bölümleri işaret ettiğini belirtti. Alpago, üzerine eklenen katların, binanın ağırlık dengesini bozarak yapısal zafiyet yarattığını ifade etti.
Yapısal Bozukluklar ve Malzeme Kalitesi
Alpago, çok katlı yapılarda kolon-kiriş birleşimlerinin hayati önem taşıdığını vurguladı. Yapının yıkılma şeklinden bazı çıkarımlar yapılabileceğini söyleyen Alpago, "Görüntülerde, binanın kolon kiriş birleşimini gördüm. Orada sıklaştırmalar ve kenetlenme noktalarında hatalar olduğu görülüyor. Bu tek başına binanın yıkımına sebep değil, ama binanın genel yapısal kültürüne bir örnek olabilir. Binanın beton sınıfı da kötü olabilir. Yapının yapım standardının düşüklük olduğunu görüyoruz. Binanın kırılarak öne doğru yıkılması ise düzensiz katlar olduğunu gösteriyor. En altta eczane var, üzerinde kısa bir kat var. Sonra birkaç kat daha ve çatı katı var. Büyük ihtimalle burada da kaçak bölümler var. Üzerine eklenen kat binanın ağırlığını değiştirir ve yapısal olarak zorlar” dedi.
Bina Bütünlüğü ve Zemin İlişkisi
Gebze’deki binanın bütünlüğü bozulmadan devrildiğine dikkat çeken Alpago, “Yapısal bozukluklar, malzeme bozuklukları, yapıların zaman zaman küçük depremlerde bile olsa kılcal hasarları üst üste eklendiğinde böyle sonuçlar ortaya çıkabilir. Gebze'deki binanın yıkımı ile ilgili metro çalışması konuşuluyor. Orada bir vibrasyon oluşmuş olabilir ama metro var diye bina yıkılması, majör bir hata yoksa teknik olarak mümkün değil. Oradaki küçük vibrasyonlar ile diğer etmenleri de üst üste koyduğunuzda yıkıma doğru gidiyor. Kolon kesilip, kesilmediği şüphesi var. Eğer aşağısı bir ticarethaneyse bu ihtimal benim her zaman aklıma gelir. Son depremde binaların tamamına yakınında kolon kesme durumu tespit edildi. İncelemeler yapılacak. Zeminle ilgili de bir sorun olabilir. Çünkü bina bütünlüğü bozulmadan devriliyor. Bu da zemin-bina ilişkisinin iyi kurgulanmadığını gösteriyor” ifadelerini kullandı.
"Binanın Yapım Ahlakı Binanın Yaşından Daha Kritik"
Bina yaşının da önemli olduğunu ancak daha kritik önem taşıyan başka faktörler de bulunduğunu aktaran Alpago, "100 yıllık yapılar var. Osmanlı öncesinden kalma yapıların camları bile çatlamazken, son yönetmeliğe göre yapılan yüzlerce yapı yıkıldı. Yaşı da bir kenara almak gerekir. Yaşla ilgisi var ama liste başı yaş değil. Binanın yapım ahlakı önemli. Eğer yapının altında bir ticarethane varsa ve bu binada olduğu gibi sonradan eklendiği çok net olan bir kat varsa sarı kart göstermek lazım. Bu binalar tarandığında ortaya çıkacak tabloda bina sahiplerinin uyarılması gerekiyor" dedi.
“Bina İşaret Vermiş”
Binaya ait bazı fotoğrafları inceleyen Alpago, çeşitli eksiklikler fark ettiğini belirtti. Alpago, “Binanın işaret verdiği söyleniyor. Birkaç fotoğraf gördüm. Eczanenin cephelerinde alüminyum kompozit kaplama yapılmış. O kaplamaların normalde üst üste gelmesi gerekiyor ama binada bir oturma oluştuğu belli. Kaplama deforme olmuş. Bu noktada bile bir belediyeden ya da Çevre Şehircilik Bakanlığı'ndan yardım istenseydi, en azından bina hemen boşaltılabilirdi” sözlerini kullandı.
"İleri Performans Analizi Gerekiyor"
Alpago, bir binanın zemin katında ticarethane bulunuyorsa ve en üst kata ekleme yapılmışsa, bu durumların detaylı şekilde incelenmesi gerektiğini vurguladı. Teknik şüphelerin artması halinde ileri performans analizinin yapılabileceğini ifade eden Alpago, beton kalitesi ve demir yerleşimlerinin önemine dikkat çekti. Alpago, “Performans analizine bile gerek yok. Diyelim ki karot alındı ve C8 çıktı ya da donatıları sıyırınca paslı olduğu görüldü. O zaman kırmızı kartı çekip, binayı boşaltmak lazım. Daha sonra güçlendirme ye da yıkım hangisi yapılacaksa zemin bina ilişkisi düşünülerek önlemlerin alınması gerekir" dedi.
“Binanın Hareketliliğini Basit Testlerle Anlayabilirsiniz”
Hatay depreminde adli süreçlere de dahil olduğunu ve en az 5 müteahhidin kendi yaptıkları binalarda hayatını kaybettiğini hatırlatan Alpago, müteahhitlerin kendi yapıları konusunda fazla güven duyduğunu belirtti. Bu alanda ciddi ve köklü bir teknik bilgi dönüşümüne ihtiyaç olduğunu vurgulayan Alpago, basit bir yöntemle binanın hareketliliğinin tespit edilebileceğini şöyle açıkladı: “Bir binanın hareketliliği devam ediyor mu' diye basit bir kontrol var. Bir yapıdaki çatlağın üzerine çimento ile 3,4 milimetrelik cam yapıştırdığınızda, cam bir süre sonra kırılıyorsa, bu binada hareketlenme olduğunu anlarız. Herkes kendi kendine kontrol yapabilir."
