İstem dışı körlük, dikkatinizi belirli bir göreve, olaya veya nesneye yoğunlaştırdığınızda tamamen görünür olan ancak beklenmedik bir nesneyi fark edememeniz durumudur.
Bu durum, fiziksel bir görme sorunu değil, beynimizin dikkati nasıl işlediğiyle ilgilidir.
Bir iskambil kağıdı destesine bakın ve her kartın değerini hızla ikiyle çarpıp toplamayı deneyin. Çoğu kişi, sarı veya kırmızı olan bir kartın rengindeki olağandışılığı fark etmeyebilir. Bu, dikkatin başka bir göreve yoğunlaşmasının sonucu olarak algının yanıltıcı olabileceğini gösterir.
Algısal Körlük Nedir?
Çoğumuz gözlerimiz açık olduğu sürece çevremizdeki her şeyi fark ettiğimizi düşünürüz. Ancak görsel algı, yalnızca gözlerimize değil, dikkatimizi nereye yönlendirdiğimize de bağlıdır. İstem dışı körlük, görünür bir nesneyi fark edemememizin temel nedenidir.
Görünmez Goril Testi
Christopher Chabris ve Daniel Simons tarafından yapılan bu ünlü deneyde, katılımcılar bir video izler. Videoda iki grup insan basketbol topuyla paslaşırken, katılımcılardan belirli bir grubun pas sayısını takip etmeleri istenir.
Video sırasında bir goril kostümlü kişi sahneye girer. Katılımcıların yaklaşık yüzde 50’si gorili fark etmez. Bu, dikkatin sınırlı olduğunu ve beklenmedik olayların gözden kaçabileceğini gösterir.
Profesyonellerde İstem Dışı Körlük
Araştırmalar, profesyonellerin bile istem dışı körlük yaşayabileceğini ortaya koymuştur. Radyologlara akciğer kanseri nodüllerini bulmaları için X-ışını filmleri verildiğinde, filmlere yerleştirilen dev goril figürünü fark etmeyenlerin oranı oldukça yüksekti.
Bu durum, dikkat yoğunlaşmasının beklenmedik detayları gözden kaçırmaya yol açtığını kanıtladı.
İstem Dışı Körlüğün Nedenleri Nelerdir?
Beynimiz aynı anda her şeye odaklanamaz. Görüş alanımızın tüm detaylarını işlemek için yeterli bilişsel kapasite yoktur. Bu nedenle yalnızca odaklandığımız kısmı net görür, diğer alanları bulanık veya fark edemeyiz.
Zihinsel iş yükü teorisi, beynimizin enerjisinin çoğunu bir uyarıcıya harcadığında diğer uyarıcıları işlemekte zorlandığını öne sürer.