İran, Rusya ve Çin, 2015’te imzalanan nükleer anlaşmayı destekleyen BM Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararının 18 Ekim 2025 itibarıyla sona erdiğini açıkladı.
Bu gelişmeyle birlikte Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) İran’ın nükleer faaliyetleri hakkında rapor hazırlama yetkisi de sona erdi.
Ortak Mektup ile Uyarı
İran, Rusya ve Çin’in BM Viyana ofisindeki daimi temsilcileri, UAEA Başkanı Rafael Mariano Grossi’ye ortak bir mektup gönderdi.
Mektupta, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın, İran’a BM yaptırımlarını geri getirme amacıyla snapback mekanizmasını işletme yetkisinin bulunmadığı vurgulandı. Bu adımın hukuken geçersiz ve mantıksız olduğu ifade edildi.
Snapback Mekanizmasının İşletilmesi
ABD’nin tek taraflı çekilmesinin ardından Avrupa ülkeleri, 28 Ağustos’ta İran’a BM yaptırımlarını yeniden uygulamak için snapback mekanizmasını devreye aldı. Ancak Rusya ve Çin, mekanizmanın kullanımının hukuken geçersiz olduğunu belirtti.
Görüşmeler ve BM Yaptırımlarının Yeniden Yürürlüğe Girmesi
İran, Avrupa ülkeleriyle yaptığı görüşmelerle süreci durdurmaya çalıştı ve UAEA ile 9 Eylül’de Kahire’de anlaşmaya vardı. Bu adım Avrupa tarafından yeterli görülmedi. 28 Eylül gece yarısı itibarıyla İran’a BM yaptırımları yeniden yürürlüğe girdi.
İran’ın Olası Tepkileri
İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi, 12 Eylül’de ülkenin bu durumda Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’ndan (NPT) çekilme dâhil adımlar atabileceğini açıklamıştı.
8 Ekim’de İran Dışişleri Bakanlığı, 2231 sayılı BM kararının resmen sona erdiğini duyurdu.
UAEA Raporları ve Bölgesel Gerilimler
UAEA Başkanı Grossi, karar çerçevesinde her yıl üç ayda bir İran’ın nükleer faaliyetleri hakkında rapor hazırlıyor ve Yönetim Kuruluna sunuyordu.
Mayıs ayında sunulan son rapor, İran’ın nükleer faaliyetlerini eleştirmiş ve sonrasında İsrail ile ABD Haziran ayında İran’a saldırılar başlatmıştı. İranlı yetkililer, bu saldırıların rapor nedeniyle gerçekleştiğini iddia etti.
