Günümüze dek ulaşan bu geleneğin adı İsmail Dümbüllü ile anılıyor. Fakat geleneğin asıl ortaya çıkmasını sağlayan aynı zamanda da kavuğun ilk sahibi olan Kel Hasan Efendi’ydi. Geleneksel Türk tiyatrosunun ilk yıllarına bakacak olursak tek bir anlatıcı ile ortaya çıktığını görürüz. Antik Yunan’da anlatıcı olarak adlandırılan karakterler Türk tiyatrosunda ise kendilerine Meddah ismini vermişlerdir. Geleneksel Türk tiyatrosu önce Meddah geleneği ile şekillenmiştir.
"Kavuk" Türk tiyatrosunun en önemli sembollerinden biridir. Nesilden nesile aktarılarak önem kazanan bu gelenekte kavuk sırasıyla bir sonraki temsilcisine devredilir.
Kavuk Nedir?
“600 senelik bir kültürün, bir temaşa sanatının, tuluatın sembolüdür kavuk.” demiş Münir Özkul. Yıllar boyunca geleneği yaşatmak adına törenlerle devredilen kavuk, sıklıkla kavuğa çok benzeyen fes ile karıştırılıyor. Fakat ikisi arasında fark vardır. İkisi arasındaki farkı şöyle açıklayalım; fes daha çok tuluat sanatını temsil eder. Kavuk ise orta oyunu ve güldürü geleneğinin sembolü olarak bilinir ve kabul edilir.
Kavuk Kimlere Devredilmiştir?
Kel Hasan Efendi
Türk tiyatro sanatçıları arasında kavuğun ilk sahibi Kel Hasan Efendi olmuştur.
Saçları olmadığı için “Kel” lakabıyla anılan Hasan Efendi; orta oyunundaki Kavuklu’ya benzer bir tipi canlandırmasıyla yaşadığı dönemin dikkat çeken güldürü ustalarından biriydi. Kel Hasan Efendi, Burhanettin Tepsi ve Naşit Özcan’la birlikte son zamanlarına dek sahnede kaldı. Fakat batı ağırlıklı tiyatro çalışmalarına uyum sağlayamadı. Kavuğun ilk sahibi 1929 yılında doğduğu şehir olan İstanbul’da hayata gözlerini yumdu.
İsmail Hakkı Dümbüllü ve Meşhur "Dümbüllü Kavuğu"
Sahnede hazır cevaplılığıyla bilinen İsmail Hakkı Dümbüllü, oynarken duruma uygun senaryo yazmakta ve doğaçlama yapmakta da adeta hünerini gösteriyordu. 55 yılı aşkın zaman diliminde sahnede kalmayı başaran Dümbüllü, tiyatronun yanı sıra pek çok sinema filminde de oynadı. Usta oyuncu trafik kazası sonucu 1973 yılında 75 yaşında yaşama veda etmiştir.
Münir Özkul
1968’de Altan Karındaş Topluluğu’nda sahneye koyulan ‘’Kanlı Nigar’’ oyunundaki şahane performansıyla dikkatleri üzerine topladı. Oyununu seyreden İsmail Dümbüllü, Münir Özkul’u o kadar başarılı buldu ki “Oğlum Münir benden sonra kavuğumu senin taşımanı istiyorum. Bu işe sen devam edeceksin. Vasiyetimdir bu. Sen kitaplı tiyatrodan geliyor olsan da yerine göre Pişekar, yerine göre Kavuklu olmayı başardın. Kavuk senin hakkın” diyerek meşhur kavuğunu Münir Özkul’a gözü kapalı devretti.
Ferhan Şensoy
Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu’nda, Anyamanya Kumpanyası’nda ve Ayfer Feray Tiyatroları’nda görev aldı. 1980’de Ortaoyuncular adı altında kendi topluluğunu kurdu. Şahları da Vururlar, Kahraman Bakkal Süpermarkete Karşı, Anna’nın Yedi Ana Günahı, İstanbul’u Satıyorum, Muzır Müzikal oyunlarını sahneledi. 1987 yılından itibaren oynadığı Ferhangi Şeyler ile seyircinin büyük beğenisini ve ilgisini kazandı. Gündelik durumların ve olayların “Ferhanca” bir mizah çerçevesinden anlatıldığı bu tek kişilik oyunu stand-up türü için de ilham kaynağı oldu. 1989 yılında oyunu seyretmeye gelen Münir Özkul’un takdirini de kazanan Ferhan Şensoy'a kavuk devredildi.
Rasim Öztekin
Kavuğun 5'inci sahibi usta oyuncu Rasim Öztekin’dir. 1959 İstanbul doğumlu Öztekin, İstanbul Üniversitesi Basın ve Yayın Yüksek Okulu mezunudur. İlk sahne deneyimlerini İstanbul Akademik Sanatçılar Topluluğu ve Nöbetçi Tiyatro’da amatör çalışmalarla kazanmıştır. Ardından Ferhan Şensoy’un Ortaoyuncular topluluğunda profesyonel olarak sahne aldı. 1994’te Gani Müjde ve Yılmaz Erdoğan’ın kaleminden çıkan 2071’de Türkiye müzikalini sahneye koydu ve aynı zamanda oynadı. Tiyatronun yanı sıra sinema ve dizilerde de rol alan Rasim Öztekin, metin yazarlığı da yaptı. Türk tiyatrosuna ismini altın harflerle yazdıran ve kalplere dokunan usta oyuncu Rasim Öztekin, 8 Mart 2021’de İstanbul’da yaşamını yitirdi.
Şevket Çoruh
1973 İstanbul doğumlu Şevket Çoruh kavuğun son temsilcisi. Liseden mezun olduktan sonra Müjdat Gezen Sanat Merkezi’nde tiyatro eğitimi alan Çoruh'un en dikkat çeken performansı, Broadway tarihinin en uzun tek kişilik gösterisi olan Mağara Adamı (Cavemen) oyunundaydı. Aslında çoğumuz onu 2006’dan beri televizyonlarda seyrettiğimiz Arka Sokaklar dizisinin hırçın Mesut komiseri olarak biliyoruz. Şevket Çoruh 2017 yılında Kadıköy’de büyük emeklerle ve bütçelerle Baba Sahne’yi kurdu. Baba Sahne’nin açılışında Müjdat Gezen Dümbüllü’nün fesini Şevket Çoruh’a devretti. Yine aynı yıl Baba Sahne’nin Hamlet uyarlaması olan Bir Baba Hamlet oyunuyla alkışları toplamayı başardı.
