Atletizm yarışlarını, at yarışlarını, kapalı alanda bisiklet yarışlarını veya (ürperten) beyzbol maçlarını izlediyseniz, hepsinin saat yönünün tersine koştuğunu/hareket ettiğini fark etmiş olabilirsiniz. Peki bunun nedeni nedir?
Efsaneye göre, MÖ. 6. yüzyılda Roma'nın Circus Maximus Stadyumu’nda düzenlenen araba yarışları başlangıçta olarak saat yönünde yapılıyormuş. Ta ki bir araba yarışçısı yanlışlıkla kırbaçla İmparator Nero'ya vurana kadar. Rivayete göre İmparator Nero, bu duruma çok sinirleniyor ve sürücü hemen idam ediliyor. Ertesi günü tüm yarışlar saat yönünün tersine yapılmaya başlanıyor. İşte bu sayede yeni bir gelenek doğuyor. Bu geleneği destekleyen şeylerden biri de Circus'un Palati'nin yapısı. Çünkü pistin bitiş çizgisi, sola doğru koşmayı daha doğru gösteriyor. Yani aslında fiziksel yapısı.
Coriolis Etkisi
Ancak elbette tek neden bu değil. İşin bir de fizik boyutu var. Birçok fizikçiye göre, sporcuların saat yönünün tersine doğru koşmasının temel sebebi Coriolis etkisi. Peki, Coriolis etkisi nedir? Coriolis etkisi Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüşü nedeniyle rüzgârların dahi yön değiştirmesine yol açan etkidir.
Yani fizikçilere göre “Dünya'nın dönüşünün etkisiyle, saat yönünün tersine koşan bir atlet hafif bir avantaj elde eder ve zamanını birkaç saniye de olsa hızlandırır.” Ancak bu etkinin insanların koşu sürelerini iyileştireceğine dair çok az kanıt bulunuyor.
Bu Durum Yoksa Tamamen Biyolojik mi?
Aslında işin bir de biyolojik boyutu var. Bunun nedeni, insanların büyük çoğunluğunun sağlak olması. Yani hem elleri hem de bacaklarıyla sağ tarafları daha baskın. Bu nedenle, sola dönerken baskın bacağın itme gücü ve koordinasyon açısından daha yararlı. Uzmanlar da “Saat yönünün tersine koşarken onlara bir avantaj sağlar, çünkü daha güçlü bacaklarının dışta kalmasını sağlayarak dönüşleri kolaylaştırır” diyor.
Yani en temelde saat yönünün tersine koşarken, sağ bacağınızla daha uzun adımlar atarsınız bu da daha fazla itme gücü sağlıyor.
Saatin ters yönünde koşmak, bilinçli bir tercihten ziyade doğal bir refleks olabilir; insanlar çoğu zaman içgüdüsel olarak sola yönelir.
İnsan davranışlarını inceleyen araştırmalar, olayın biraz içgüdüsel olabileceğini de gösteriyor. Hatta bu konu üzerinde yapılan bir araştırmada 13 katılımcıdan simetrik bir alanda, daire şeklinde koşmaları istenmiş. Katılımcıların yüzde 80’inden fazlası saat yönünün tersinde koşmuş. Araştırma, vücudun kendini en dengeli hissettiği yönde ilerlemeyi seçtiğini de gösteriyor.
İşte, küçük bir araştırmayla sporcuların neden saat yönünün tersine koşmuş olduğunu, nedenleriyle öğrenmiş olduk.
