Takayasu arteriti, büyük damarları etkileyen nadir bir kronik inflamatuar yani iltihaplı damar hastalığıdır. En çok vücuttaki en büyük atardamar olan aort damarı ve bu damardan çıkan dalları tutar. Damar duvarında kalınlaşma, daralma, tıkanıklık ve bazen de balonlaşma gibi ciddi değişikliklere yol açabilmektedir.
Bu hastalık adını, ilk olarak 1908 yılında Japon göz doktoru Mikito Takayasu’nun tanımladığı retinal damar değişikliklerinden almaktadır. Genellikle 40 yaş altı genç kadınlarda görülür ve Asya kökenli bireylerde daha sık rapor edilmiştir.
Takayasu Arteriti, nadir fakat ciddi seyirli bir damar hastalığıdır. Genç yaşta görülen tansiyon problemleri, nabız farkı ve açıklanamayan yorgunluk gibi durumlarda bu hastalık akla gelmelidir. Erken tanı ve doğru tedaviyle komplikasyonlar büyük ölçüde önlenebilir.
Takayasu Arteriti Neden Olur?
Kesin nedeni bilinmemekle birlikte, otoimmün bir mekanizmayla geliştiği düşünülmektedir. Bu durumda bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücudun kendi damar dokusuna saldırır. Genetik yatkınlık, bazı enfeksiyonlar ve çevresel etkenler tetikleyici olabilir.
Tutulan Damarlar
· Aort ve dalları (karotis, subklavyen, renal arterler)
· Pulmoner arterler
· Koroner arterler (nadiren)
Bu damarlarda inflamasyonla birlikte daralma ya da tıkanma meydana gelir.
Belirtileri Nelerdir?
1. Erken Dönem (Sistemik) Belirtiler
İltihap başlangıcında genellikle nonspesifik belirtiler görülür:
· Yorgunluk
· Hafif ateş
· Kilo kaybı
· Kas ve eklem ağrıları
· Gece terlemeleri
2. Geç Dönem (Damar Tutulum) Belirtileri
Zamanla damar daralmasına bağlı belirtiler gelişir:
· Kol ya da bacaklarda güçsüzlük, uyuşma (özellikle hareketle artar)
· Nabız kaybı ya da zayıflığı (bu yüzden ‘pulseless disease’ de denir)
· Kan basıncı farkı (kollar arasında)
· Baş dönmesi, bayılma
· Görme problemleri
· Göğüs ağrısı (koroner tutulum varsa)
· Yüksek tansiyon (renal arter tutulumu varsa)
· Karın ağrısı (mezenterik damar tutulumu)
Tedavisi Nasıldır?
Takayasu arteriti tedavisinde temel hedef, iltihabı kontrol altına almak ve damar hasarını önlemektir:
1. İlaç Tedavisi
Kortikosteroidler (prednizon gibi): Enflamasyonu baskılamak için ilk seçenektir.
İmmünsüpresif ilaçlar: Steroidlere yanıt azsa ya da azaltılamıyorsa kullanılır.
Biyolojik ajanlar: TNF-alfa ya da IL-6 inhibitörleri (örneğin tocilizumab) dirençli vakalarda kullanılabilir.
2. Damar Tıkanıklığına Yönelik Girişimler
Anjiyoplasti veya stent yerleştirme: Şiddetli daralmalarda gerekebilir.
Cerrahi bypass: Geniş damar tıkanıklıklarında uygulanabilir.
3. Takip ve Kontrol
· Hastalık sessiz seyredebileceği için düzenli görüntüleme yapılmalıdır.
· Kan basıncı takibi önemlidir, çünkü renal arter tutulumu hipertansiyona neden olabilir.
