Türkiye’nin kültür ekonomisi 2024 yılında ciddi bir ivme yakaladı. TÜİK’in açıkladığı yeni verilere göre hem devlet hem de haneler kültüre önceki yıllara göre çok daha fazla kaynak ayırdı. Harcamalardaki bu yükseliş yalnızca tüketimi değil, sektörün ürettiği katma değeri ve istihdamı da yukarı taşıdı.
Kültür alanındaki büyüme, özellikle miras yatırımları, üretim faaliyetleri ve kültürel hizmetlerin yaygınlaşmasıyla daha görünür hale geldi.
Kültür Harcamalarında Yükseliş
TÜİK’in yayımladığı Kültür Ekonomisi ve Kültürel İstihdam raporu, 2024’ün kültür harcamaları açısından dikkat çekici bir yıl olduğunu ortaya koydu. Buna göre toplam kültür harcaması 2023’e kıyasla yüzde 83,3 artarak 408 milyar 339 milyon 432 bin TL’ye ulaştı.
Harcamaların gayrisafi yurt içi hasıla içindeki payının yüzde 0,9 olarak gerçekleşmesi, kültüre ayrılan kaynağın ekonomideki ağırlığının korunduğunu gösterdi.
Devletin Kültür Yatırımları Yükseldi
Toplam kültür harcamasının neredeyse yarısını oluşturan genel devlet harcamaları 2024 yılında yüzde 76,1 artarak 200 milyar 369 milyon 171 bin TL’ye çıktı. Merkezi yönetimin bu alana ağırlık vermesi dikkat çekerken, en yüksek bütçe payı yüzde 17,7 ile kültürel miras çalışmalarına ayrıldı.
Kültür varlıklarının korunması ve restorasyon süreçlerinin hızlanması da bu artışın yansımaları arasında yer aldı.
Kültür Sektörlerinin Ürettiği Katma Değer Büyüdü
Kültürel sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerin ekonomiye kattığı değer de yıl içinde önemli bir artış yaşadı. Girişimlerin faktör maliyetiyle hesaplanan katma değerleri yüzde 73,9 artarak 188 milyar 547 milyon 288 bin TL’ye ulaştı.
Haneler Kültüre Daha Fazla Kaynak Ayırdı
Hanehalklarının kültürel tüketimi de 2024’te belirgin şekilde arttı. Kişisel harcamalar bir önceki yıla göre yüzde 91,5 artarak 203 milyar 807 milyon 948 bin TL’ye yükseldi. Evlerde en çok kaynağın bilgi işleme ekipmanlarına ayrılması teknolojik kültür tüketiminin arttığını gösterirken, kültürel hizmetler ve kitaplara yönelen harcamanın da yükselişi dikkat çekti.
Kültürel Mal Ticareti Genişledi
Kültürel mal ihracatı 2024 yılında yüzde 8,1 artarak 9 milyar 876 milyon 466 bin dolara ulaştı. Buna karşın kültürel mal ithalatındaki yüzde 166’lık artış dikkat çekici bir tablo ortaya çıkardı ve toplam ithalat 7 milyar 336 milyon 440 bin dolar olarak kaydedildi.
Kültürel İstihdam 1 Milyona Yaklaştı
2024 yılında kültürel istihdam yüzde 6,5 artarak 957 bin kişiye yükseldi. Bu artış, sektörün istihdamda toplam payını yüzde 2,9’a taşıdı. Kültürel istihdam içinde erkek ve kadın oranları birbirine oldukça yakın seyrederken, çalışanların eğitim düzeyinde yükseköğretim mezunlarının ağırlığı dikkat çekti.
El sanatları çalışanları en geniş meslek grubunu oluştururken, kadın istihdamının en yüksek olduğu alanın dil öğretmenliği olması sektörel dağılımın çeşitliliğini gösterdi.