Türkiye’nin deprem gerçeği, yeni nesil teknolojilerin afet yönetimindeki rolünü bir kez daha gündeme taşıdı. Yeditepe Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Oğuz Bayat, 5G/6G iletişim ağları ile yapay zekâ destekli sistemlerin arama-kurtarma çalışmalarında kritik öneme sahip olduğunu belirtti.
Türkiye’nin sık sık depremlerle karşı karşıya kalan bir coğrafyada bulunduğunu hatırlatan Prof. Dr. Oğuz Bayat, afetlerde “altın saatler” olarak adlandırılan ilk 72 saatin önemine dikkat çekti.
Bayat, “Arama-kurtarma çalışmalarının hızı ve etkinliği, kurtarılan hayatların sayısını doğrudan etkiliyor. Ancak afet anlarında kablosuz iletişim altyapısı trafik yoğunluğu ve kapasite sınırları nedeniyle yetersiz kalabiliyor” dedi.
5G/6G ve Yapay Zekâ ile Anlık Müdahale
Bayat, 5G/6G’nin ultra güvenilir düşük gecikmeli iletişim (URLLC) özelliğinin yapay zekâ ile birleştiğinde afet yönetiminde devrim yaratacağını vurgulayarak, şu sözleri ekledi:
“Yeni nesil teknolojiler sayesinde ağ kapasitesi 4G’ye kıyasla 100 kat artırılabiliyor. Network slicing, dinamik trafik çizelgeleme ve akıllı antenlerle bölgeye özel iletişim çözümleri oluşturulabilir. 1-10 milisaniye seviyesinde gecikme süreleriyle drone ve robotlar anlık olarak yönetilebilir. Böylece enkaz altındaki kişilerin tespiti hızla yapılabilir.”
Dünya Genelinde Pilot Uygulamalar
Japonya ve Güney Kore: 5G/6G destekli drone tabanlı arama-kurtarma ve akıllı sensör ağları test ediliyor.
Çin: Deprem ve sel gibi afetlerde hızlı kurulabilen mobil baz istasyonları geliştirildi.
ABD: FEMA ve üniversiteler, yapay zekâ destekli sensörler ve robotlarla enkaz altında kalan kişilerin tespitini deniyor.
Avrupa: Horizon 2020 projeleri kapsamında yapay zekâ ve robotik sistemler afet senaryolarında kullanılmaya başlandı.
Geleceğin Afet Yönetimi: Akıllı ve Güvenli
Prof. Dr. Bayat, geleceğin afet yönetiminde akıllı teknolojilerin belirleyici olacağını ifade ederek şunları söyledi:
“5G/6G tabanlı acil iletişim merkezleri ile hatların çökme riski azalacak. Akıllı şehir altyapıları kriz anlarında otomatik olarak yönlendirilebilecek. Yapay zekâ tabanlı simülasyonlarla riskler önceden öngörülerek müdahale planları çok daha etkin hazırlanabilecek.”
