Küresel piyasalar, ABD’de yayımlanan son istihdam rakamlarının ardından ekonomiye dair belirsizliklerin artmasıyla yeni haftaya karışık bir görünümle giriş yaptı.
ABD’de açıklanan makroekonomik göstergeler genel olarak ekonomik gücün sürdüğüne işaret etse de, son istihdam verisinin beklentilerin altında kalması yatırımcıların tedirginliğini artırdı.
Tarım dışı istihdam temmuz ayında sadece 73 bin kişi artarak öngörülerin altında kalırken, işsizlik oranı yüzde 4,1’den yüzde 4,2’ye yükseldi.
Ayrıca mayıs ve haziran aylarına ilişkin tarım dışı istihdam rakamlarında yapılan sert aşağı yönlü revizyonlar dikkat çekti.
Haziran ayında 147 bin olarak açıklanan artış 14 bine indirildi ve son iki aya dair toplamda 258 binlik bir aşağı revizyon yapıldı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergileri konusunda attığı adımların nihai etkilerine dair belirsizlikler sürerken, istihdamdaki zayıflama ABD ekonomisinin geleceğine yönelik endişeleri büyüttü.
Trump’ın politikalarının şirketlerin gelecek planlamalarını zorlaştırdığı da vurgulanıyor.
İstihdam verilerindeki zayıflık, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) eylül ayında faiz indirimi yapabileceğine dair beklentileri kuvvetlendirdi.
Para piyasalarında Fed’in eylülde faiz indirimine gitme olasılığı yüzde 80’in üzerine çıktı. Analistler, faiz indirimine yönelik beklentilerin artmasına rağmen küresel piyasalarda risk iştahının düşüşte olduğuna dikkat çekiyor.
Trump, temmuz istihdam verilerinin açıklanmasının ardından istatistiklerin hazırlanmasından sorumlu yetkilinin görevden alınmasını istedi.
Ayrıca, “Bence bugünkü istihdam verileri Cumhuriyetçileri ve beni kötü göstermek için hileliydi” ifadelerini kullandı.
Uzmanlar, bu gelişmenin ABD’de kamu kurumlarının bağımsızlığına ilişkin soru işaretlerini artırabileceğini belirtiyor.
Fed Yönetim Kurulu üyeleri Michelle Bowman ve Christopher Waller, bu haftaki toplantıda faiz indirimi yönünde oy kullanmalarının nedeni olarak iş gücü piyasasındaki zayıflamaya dikkat çekerken, Trump, Fed Başkanı Jerome Powell’ın faiz indirmemesi durumunda Federal Açık Piyasa Komitesi üyelerinin “kontrolü üstlenmesi” gerektiğini söyledi.
Bu açıklama, Fed’in bağımsızlığına dair kaygıları daha da artırdı.
ABD’de İmalat Sanayisi PMI endeksi de temmuzda 48 seviyesine gerileyerek sektördeki daralmanın sürdüğünü gösterdi.
Fed Yönetim Kurulu Üyesi Adriana Kugler’in 8 Ağustos itibarıyla görevden ayrılacağı açıklandı. Trump, Kugler’in Powell ile faiz kararları konusunda anlaşmazlık yaşadığını ileri sürdü ve yönetim kurulunda boş koltuk olmasından memnuniyet duyduğunu ifade etti.
Trump’ın geçen hafta imzaladığı kararnameyle karşılıklılık esasına dayalı olarak bazı ülkelere yüzde 10 ila yüzde 41 arasında değişen oranlarda gümrük vergileri uygulanacağı açıklandı.
Ayrıca Kanada’ya uygulanan gümrük vergisi oranı 1 Ağustos’tan itibaren yüzde 25’ten yüzde 35’e çıkarıldı.
ABD ile Rusya arasındaki nükleer savaş ihtimaline yönelik endişeler de piyasaları baskılıyor.
Eski Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev’in sert açıklamalarına karşılık veren Trump, nükleer silahlar konusunda “tamamen hazır olduklarını” belirterek iki nükleer denizaltının konuşlandırılması emrini verdiğini açıkladı.
Medvedev ise Washington’ın politikalarının “Rusya ile ABD arasında daha geniş çaplı bir çatışma riski taşıdığını” savundu.
Bu gelişmelerin ardından Dow Jones yüzde 1,23, S&P 500 yüzde 1,60 ve Nasdaq yüzde 2,24 değer kaybetti.
ABD endeks vadeli kontratları ise haftaya pozitif başladı. Banka hisselerinde de sert kayıplar yaşandı; JPMorgan Chase yüzde 2, Bank of America ve Wells Fargo yüzde 3’ün üzerinde geriledi.
ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,24’e indi, dolar endeksi yüzde 0,4 düşüşle 98 seviyesine geriledi.
Altının ons fiyatı ise yüzde 0,1 azalışla 3.360 dolara çekildi. OPEC+ üyelerinin eylülde üretimi günlük 547 bin varil artırma kararı sonrası Brent petrol yatay seyirle 69,3 dolardan işlem gördü.
Avrupa Borsaları ve Asya Piyasaları
Geçen hafta Avrupa borsaları sert düşüşler yaşadı. ABD ile Avrupa arasında imzalanan ticaret anlaşmasına rağmen mevcut gümrük tarifelerinin etkilerinin ne boyutta olacağı belirsizliğini koruyor.
Yeni anlaşmayla AB’nin ABD’den enerji ithalatının 2,5 kat artması bekleniyor.
Trump’ın ilaç fiyatlarını düşürme çağrısı ise Avrupa’daki ilaç şirketlerinin hisselerinde gerilemeye yol açtı.
Euro Bölgesi’nde TÜFE temmuzda aylık bazda sabit kalırken yıllık yüzde 2 arttı. İmalat PMI endeksi Euro Bölgesi’nde 49,8, Almanya’da 49,1 olarak gerçekleşti. ECB’nin faiz indirimlerinde aceleci olmayacağı tahmin ediliyor.
İngiltere Merkez Bankası’nın (BoE) bu hafta açıklayacağı faiz kararı Avrupa piyasalarının gündeminde. Bankanın politika faizinde indirim yapması ve ardından 2026’ya kadar beklemede kalması bekleniyor.
BoE’nin sözlü yönlendirmesinde “Para politikasındaki gevşemeye yönelik kademeli ve dikkatli bir yaklaşım uygun olmaya devam ediyor” açıklamasını sürdüreceği öngörülüyor.
İngiltere FTSE 100 endeksi yüzde 0,7, Almanya DAX 40 yüzde 2,47, Fransa CAC 40 yüzde 2,91 ve İtalya FTSE MIB 30 yüzde 2,55 değer kaybetti.
Avrupa endeks vadeli kontratları haftaya karışık başladı.
Asya tarafında ise Japonya hariç pozitif bir seyir gözleniyor. ABD ekonomisine dair kaygılar risk iştahını azaltırken, Fed’in faiz indirimlerine yönelik beklentiler Asya piyasalarını destekledi. Japonya’da ise satış baskısı öne çıkıyor.
ABD-Japonya arasındaki ticaret anlaşmasına karşın Japon şirketlerinin gümrük tarifelerinden olumsuz etkilenmeye devam etmesi bekleniyor.
Analistler, şirketlerin vergilerden kaçınmak için önceki dönemlerde önden sevkiyat yaptığını, bu etkinin ortadan kalkmasıyla gerçek kayıpların görülebileceğini belirtiyor.
Kapanışa doğru Japonya Nikkei 225 endeksi yüzde 1,5 gerilerken, Hong Kong Hang Seng yüzde 0,5, Çin Şanghay bileşik yüzde 0,2 ve Güney Kore Kospi endeksi yüzde 0,9 yükseldi.
Borsa İstanbul ve Yurt İçi Gelişmeler
Borsa İstanbul geçen haftayı yükselişle tamamladı. Cuma günü yüzde 0,04 artan BIST 100 endeksi 10.746,98 puandan kapanış yaptı.
BIST 30 endeksine dayalı ağustos vadeli kontrat ise akşam seansında 12.191,00 puandan işlem gördü.
Dolar/TL cuma günü 40,6170 seviyesinden kapanırken bugün yüzde 0,1 artışla 40,6750’den işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde enflasyon, yurt dışında ise ABD fabrika ve dayanıklı mal siparişlerinin takip edileceğini belirtiyor.
Teknik açıdan BIST 100 endeksinde 10.850-10.950 puan direnç, 10.650-10.550 puan ise destek konumunda.
Temmuz ayına ilişkin TÜFE beklentileri yüzde 2,34 seviyesinde bulunuyor. Bu tahminin gerçekleşmesi halinde yıllık enflasyonun yüzde 33,90’a gerilemesi öngörülüyor.
