Epigenetik, DNA dizisi değişmeden genlerin nasıl açılıp kapandığını inceleyen bir biyoloji alanıdır. Halk arasında “Dede koruk yer, torunun dişi kamaşır” ifadesiyle özetlenen bu yaklaşım, duygusal ve çevresel deneyimlerin gelecek kuşaklara aktarılabileceğini ifade etmektedir.
Savaşlar, göçler, kayıplar, ebeveyn mutsuzluğu, haksızlıklar ve ağır travmalar, kişinin beyin işleyişini etkileyerek bir epigenetik iz bırakabilir ve bu izler sonraki nesillerde davranışlara, duygu düzenine ve stres tepkilerine yansıyabilmektedir.
Psikanalitik Teoriler Ne Diyor?
Epigenetik, psikolojik kuramlarla da örtüşür. Freud’un “yineleme takıntısı” ve Jung’un “bilinçdışına itilen tekrar yaşanır” görüşleri, aile travmalarının bireyde yeniden canlanabileceğini gösterir.
Böylelikle kişi, kendi hayatında deneyimlemediği duygusal döngüleri atalarından miras alabilir. Modern terapiler, bu kalıpların fark edilmesiyle nöronal bağlantıların tekrar düzenlenebildiğini ve kişinin travmatik mirası dönüştürebildiğini ortaya koymaktadır.
Genlerin Üstündeki Düzenleyici Katman
Epigenetiğin temelini, DNA dizisi değişmeden gen ekspresyonunun kontrol edilmesi oluşturur. “Epi” sözcüğü “üstünde” anlamına gelir, yani epigenetik, genlerin ne zaman ve nasıl çalışacağını düzenleyen bir mekanizmasıdır.
Beslenme, stres, hayatı tarzı ve duygusal durumlar bu düzeni etkileyebilir. Bu nedenle bazı hastalıklar, yalnızca genetik değil; yaşam boyunca biriken epigenetik etkilerin sonucu olarak da ortaya çıkabilir.
Bilimsel Deneylerle Desteklendi
Epigenetik sadece teorik bir alan değil, deneylerle doğrulanmıştır. En bilinen örneklerden biri, Dr. Pottenger’in nesiller boyunca çiğ ve pişmiş gıdayla beslenen kedileri incelemesidir. Yalnızca birkaç kuşak sonra pişmiş gıdayla beslenen kedilerde bağışıklık, böbrek ve görme sorunları meydana gelmiş, bu durum çevresel etkilerin kalıtsal sonuçlar doğurabildiğini gözler önüne sermiştir.
Anne, baba ve ataların anlamlandırılmamış duygusal yükleri, kuşakların davranışlarını ve ruhsal dengelerini etkisi altına alabilmektedir. Bu sebeple epigenetik sadece biyolojik mirası değil, psikolojik mirası da açıklayan güçlü bir bilim dalıdır. Genlerin değişmeyen yapısı içinde, hayatın etkilerini kayıt altına alan esnek bir sistem sunar.
