Uzaktan kumandalı insansız hava araçlarının (İHA) satışı, kullanımı ve kayıt işlemleri belirli yasal düzenlemeler çerçevesinde yürütülmektedir.
Bu kurallar sayesinde hem kontrolsüz kullanımın hem de olası kazaların önüne geçilmesi hedeflenir.
Aynı zamanda drone ehliyeti, kötü niyetli kullanımların denetim altına alınmasında da önemli rol oynar.
Drone’lar, hobi çekimlerinden profesyonel prodüksiyonlara kadar çok geniş bir kullanım alanına sahiptir.
En yaygın kullanım amacı ise yüksekten görüntü kaydıdır. Türkiye’de bu alandaki tüm düzenlemeler, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından yapılmaktadır.
Drone almak, satmak veya kullanmak isteyen kişilerin SHGM sistemine kayıt yaptırması zorunludur.
Kullanım amacı ve cihazın ağırlığı, ehliyet türünü belirleyen en önemli kriterlerdir. Temel olarak “drone ehliyeti”, bu cihazları kullanabilmek için alınması gereken resmi izin belgesidir.
Drone Ehliyeti Türleri ve Şartları
İHA’lar farklı kategorilere ayrılır ve her kategoriye özel kullanım belgesi gerekir. Drone’un ağırlığı 500 gram ile 4 kilogram arasında ise İHA-0 ehliyeti talep edilir. İHA-1 belgesi için ise 15 yaşından büyük olmak gerekir.
Eğer cihaz ticari amaçla kullanılacaksa bu belge zorunludur. Ticari olmayan, düşük ağırlıktaki dronelar için de SHGM’nin belirlediği onay süreci bulunur.
Bu süreçte çevrim içi bir sınav yapılır. Başvuru sahipleri önce SHGM dijital sistemine üye olur, ardından sınav bağlantısı üzerinden teste girer.
20 sorudan oluşan sınavdan en az 70 puan alanlar başarılı sayılır ve sistemde belgeleri otomatik olarak oluşturulur.
Son Yıllarda Artan Drone Kullanımı ve Ehliyet Süreci
Hobi amaçlı kullanıcılar, SHGM’nin “SHT-İHA” sayfasındaki çevrim içi sınavı tamamladıktan sonra belgelerini alabilir.
Ancak ticari kullanım söz konusu olduğunda, belirli eğitimleri tamamlamak zorunludur.
İHA-0 ehliyeti için alt yaş sınırı 12, diğer sertifikalar için ise 15 olarak belirlenmiştir. 15-18 yaş aralığındaki kişiler belgelerini alsa dahi 18 yaşını doldurmadan kullanamaz.
Ağır kategoride yer alan, 25 kilogramdan fazla ağırlığa sahip drone’lar için İHA-2 veya İHA-3 ehliyeti gerekir.
Bu sertifikalar yalnızca zorunlu eğitimleri tamamlayanlara verilir. Alınan tüm belgeler, sahip olunan drone bilgileri ve kullanıcı kimlikleri SHGM kayıt sistemine işlenir.
Bu kayıtlar, kötüye kullanımların önüne geçmek için kritik öneme sahiptir.
Kimler Drone Ehliyeti Almalıdır?
Günümüzde drone’lar özellikle reklam, tanıtım ve haber çekimleri gibi alanlarda yaygın şekilde kullanılmaktadır.
Havadan çekim yapmayı planlayan herkesin, sivil havacılık mevzuatına uygun şekilde ehliyet sahibi olması gerekir.
İHA-2 ve İHA-3 seviyesindeki belgeler, yalnızca belirli saatlik eğitimlere katılan ve sınavı geçen kişilere verilir.
150 kilograma kadar drone uçurma yetkisi veren İHA-3 sertifikası da bu kapsamda değerlendirilir. Drone pilotu olmak isteyenler, SHGM onaylı özel kurslara başvurarak hem teorik hem de pratik eğitim alabilir.
